فلزات گرانبها همیشه بخش مهمی از تجارت جهانی بودهاند؛ از طلا و نقره گرفته تا پلاتین، پالادیوم و رودیوم، هر کدام نقشی حیاتی در اقتصاد، سرمایهگذاری و صنایع مختلف دارند.
در ایران نیز با وجود وجود معادن داخلی طلا و نقره، تولید سالانه این فلزات پاسخگوی مصرف بالای کشور نیست.
برای مثال، تولید طلا در ایران حدود 8 تا 10 تن در سال است در حالیکه تقاضا بیش از 40 تن برآورد میشود؛ همین فاصله باعث شده واردات طلا و سایر فلزات گرانبها یکی از محبوبترین تجارتها بین بازرگانان و تاجران باشد.
در این مطلب از مجله آموزشی رایگان شرکت بازرگانی راهکار تجارت پایا قصد داریم بهصورت دقیق و شفاف بررسی کنیم که واردات طلا، نقره و دیگر فلزات گرانبها در ایران چگونه انجام میشود، چه مجوزهایی نیاز دارد، وضعیت قانونی آن چیست و کدام فلزات بیشترین سهم واردات را دارند.
اگر شما هم در حوزه تجارت بینالملل، جواهرسازی یا صنایع فلزی فعالیت دارید، این راهنما به شما دیدی کامل از ساختار قانونی و عملی واردات فلزات گرانبها در ایران میدهد.
لیست فلزات گرانبهای وارداتی به ایران
در ادامه مهمترین فلزات گرانبهایی را که وارداتشان به کشور انجام میشود معرفی میکنیم:
1- واردات طلا
بدون تردید طلا اصلیترین و پرارزشترین فلز گرانبهاست که در ایران واردات آن تنها با مجوز رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران امکانپذیر است.
طلا در دو شکل وارد کشور میشود:
- طلا خام یا شمش: مخصوص بانکها، صرافیها و پالایشگاههای دارای مجوز.
- طلای ساختهشده یا قطعات زینتی: در حجم محدود و برای کارگاههای تولید جواهرات.
کاربرد طلا فقط در جواهرسازی نیست؛ در الکترونیک، تجهیزات پزشکی و سرمایهگذاری ارزی هم استفاده میشود.
2- واردات نقره
نقره از فلزات گرانبهایی است که واردات آن در ایران مجاز اما مشروط به اخذ مجوز از وزارت صمت و سازمان استاندارد است. بهدلیل قیمت پایینتر نقره نسبت به طلا، واردات نقره بهصورت ورق، مفتول یا پودر صنعتی در کشور رایج است. در گمرک نیز ارزش نقره معمولاً بر اساس وزن خالص و عیار آن محاسبه میشود.
3- واردات پلاتین
پلاتین یکی از کمیابترین و گرانترین فلزات دنیاست که بهصورت محدود از کشورهای روسیه و آفریقای جنوبی وارد ایران میشود.
این فلز در ساخت کاتالیزورهای شیمیایی و خودروسازی، تجهیزات دندانپزشکی و جواهرات لوکس کاربرد دارد.
واردات پلاتین با مجوز وزارت صمت (دفتر صنایع معدنی) انجام میشود و مشمول حقوق گمرکی و مالیات ارزش افزوده است.
بهدلیل ارزش بالا و حساسیت امنیتی، حمل آن نیازمند بیمه کامل و مجوز حمل ویژه است.
4- واردات پالادیوم
پالادیوم از فلزات گروه پلاتین است که واردات آن در سالهای اخیر افزایش یافته است.
این فلز در صنعت خودروسازی برای ساخت مبدلهای کاتالیزوری (کاهشدهنده آلایندههای خودرو) و همچنین در الکترونیک و دندانپزشکی استفاده میشود.
ورود پالادیوم نیازمند مجوز وزارت صمت و گواهی مبدأ معتبر است و اغلب از روسیه، آلمان و چین تأمین میشود.
در بازار ایران، پالادیوم جزو فلزات استراتژیک محسوب میشود و کنترل گمرکی سختگیرانهای دارد.
5- واردات رودیوم
رودیوم فلزی بسیار کمیاب و براق است که بیشتر برای آبکاری جواهرات و ساخت آینههای صنعتی و اپتیکی به کار میرود.
بهدلیل ارزش فوقالعاده بالا (حتی گرانتر از طلا و پلاتین)، واردات آن بهصورت محدود و صرفاً برای مصارف صنعتی خاص مجاز است.
هرگونه واردات عمده بدون مجوز خاص از وزارت صمت و سازمان انرژی اتمی ایران ممنوع است.
6- واردات ایریدیوم
ایریدیوم از فلزات فوقسنگین و مقاوم در برابر خوردگی است و در ایران معمولاً برای تجهیزات آزمایشگاهی و الکترونیکی پیشرفته وارد میشود.
واردات آن حجم بسیار پایینی دارد و صرفاً توسط شرکتهای تحقیقاتی و صنعتی خاص انجام میگیرد.
نیاز به مجوز صمت و تأیید کاربری صنعتی دارد.
7- واردات روتنیوم و اُسمیوم
این دو فلز کمتر شناختهشده ولی بسیار ارزشمندند و در تولید آلیاژهای مقاوم، تراشههای الکترونیکی و کاتالیزورهای خاص کاربرد دارند.
وارداتشان مجاز اما نادر است و فقط برای پروژههای صنعتی یا تحقیقاتی در مقیاس کوچک انجام میشود.
در گمرک با کنترل ویژه و گواهی ترکیب شیمیایی ترخیص میشوند.
آیا واردات طلا و فلزات گرانبها آزاد است؟
بله، واردات طلا برای تاجران و شرکتهای بازرگانی در ایران قانونی و مجاز است، اما فقط در صورتی که این کار از مسیر رسمی و تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انجام شود.
طلا بهعنوان کالایی با ارزش ارزی بالا، جزو گروه کالاهای تحت کنترل بانکی محسوب میشود و نمیتوان آن را مانند سایر کالاها بهصورت آزاد وارد کرد.
تاجران مجاز میتوانند در چارچوب قوانین مشخص و با دریافت مجوزهای لازم، نسبت به خرید، حمل و ترخیص طلا اقدام کنند.
این مجوزها مشخص میکنند که واردات برای چه هدفی انجام میشود (مثلاً تولید، پالایش یا فروش محدود در بازار داخلی) و میزان و عیار طلا نیز باید بهصورت دقیق در اسناد وارداتی ثبت شود.
مجوزهای مورد نیاز برای واردات طلا به ایران
مجوزهای مورد نیاز برای واردات طلا به ایران به شرح زیر است:
مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: بدون تأیید بانک مرکزی، واردات هیچ نوع طلا (اعم از شمش، طلای خام یا زیورآلات) ممکن نیست.
این مجوز نوع، مقدار، عیار و هدف واردات را تعیین میکند. فقط بانکها، صرافیهای مجاز و شرکتهای دارای مجوز رسمی میتوانند آن را دریافت کنند.
ثبت سفارش در وزارت صمت: بعد از مجوز بانک مرکزی، واردکننده باید کالا را در سامانه جامع تجارت ثبت کند تا مراحل گمرکی رسمی شود. این مرحله شامل درج مشخصات فنی، ارزش، وزن و کشور مبدأ است.
گواهی مبدأ و گواهی عیار: صادرکننده خارجی باید گواهی اصالت و عیار طلا را از آزمایشگاه معتبر بینالمللی ارائه دهد. در زمان ورود به گمرک ایران، این مدارک برای تأیید اصالت بررسی میشوند.
گواهی استاندارد و تأیید آزمایشگاه عیارسنجی در ایران: پیش از ترخیص، بخشی از محموله برای آزمایش به اداره استاندارد یا آزمایشگاه معتمد گمرک ارسال میشود تا عیار واقعی بررسی شود.
واردات طلا بهصورت مسافری چگونه است؟
واردات طلا بهصورت مسافری به حالتی گفته میشود که مسافران هنگام بازگشت از سفر خارجی، مقدار مشخصی طلای شخصی یا خریداریشده را همراه خود وارد کشور میکنند. این نوع ورود، بهشرط رعایت وزن مجاز و مصرف شخصی، نیازی به پرداخت عوارض یا دریافت مجوز خاص ندارد. هدف از تعیین سقف مجاز، جلوگیری از قاچاق سازمانیافته و حفظ شفافیت در گردش طلا است. به همین دلیل، گمرک ایران برای هر مسافر میزان مشخصی طلا را بدون عوارض مجاز دانسته و برای مقدار اضافی، قوانین جداگانهای در نظر گرفته است.
اگر مسافر بیش از حد مجاز همراه داشته باشد، موظف است آن را در اظهارنامه گمرکی ثبت کند. در غیر این صورت، ورود طلا بدون اظهار رسمی قاچاق محسوب میشود و ممکن است منجر به ضبط کالا و جریمه نقدی گردد.
قوانین و محدودیتهای واردات طلا توسط مسافران
اگر قصد دارید در سفر خارجی مقداری طلا همراه خود به ایران بیاورید، بهتر است پیش از ورود از جزئیات مقررات گمرکی آگاه باشید تا دچار مشکل نشوید. بر اساس آخرین دستورالعمل گمرک جمهوری اسلامی ایران، شرایط به شرح زیر است:
هر مسافر میتواند تا 150 گرم زیورآلات طلا، نقره یا پلاتین را برای مصرف شخصی و بهصورت غیرتجاری وارد کشور کند.
این مقدار شامل انگشتر، گردنبند، دستبند یا سایر زیورآلات استفادهشده است.
زیورآلات باید استفادهشده و شخصی باشند، نه نو یا بستهبندیشده. در غیر این صورت ممکن است تجاری تلقی شوند و مشمول مجوز و عوارض گردند.
نگینها باید در حد متعارف (تا حدود 1 قیراط) باشند. زیورآلات دارای سنگهای بزرگ یا متعدد معمولاً بهعنوان کالای تجاری شناخته میشوند.
سکه، شمش یا طلای آبشده تنها با مجوز رسمی بانک مرکزی و گمرک ایران قابل ورود هستند. بدون این مجوز، ورودشان ممنوع و قاچاق محسوب میشود.
طلای بیش از سقف مجاز باید در فرم اظهارنامه گمرکی ذکر شود. عوارض و مالیات آن بر اساس وزن، عیار و قیمت روز محاسبه میگردد.
داشتن فاکتور معتبر خرید مخصوصاً برای طلاهای نو یا باارزش، از بروز اختلاف در ارزیابی گمرکی جلوگیری میکند.
پنهانکردن طلای مازاد از گمرک تخلف جدی است و ممکن است منجر به ضبط کامل کالا و جریمه نقدی سنگین شود.
واردات شمش نقره مسافری به ایران چگونه است؟
از آذر 1401طبق مصوبه هیأت وزیران، واردات شمش نقره برای مسافران سادهتر شده است. یعنی اگر کسی بخواهد شمش نقره استاندارد را از خارج وارد کشور کند، دیگر لازم نیست ثبت سفارش انجام دهد یا مجوز خاصی بگیرد؛ کافی است هنگام ورود به ایران، شمش را به گمرک اظهار کند تا قانونی وارد شود. دولت برای تشویق ورود رسمی نقره، واردات شمشهای خام را تا اول آذر 1404 از پرداخت عوارض گمرکی و مالیات (از جمله مالیات بر ارزش افزوده) معاف کرده است. البته شمش باید استاندارد و دارای مشخصات بینالمللی معتبر باشد و گمرک ارزش آن را بر اساس قیمت جهانی فلزات تعیین میکند. بهطور خلاصه، واردات مسافری نقره در حال حاضر کاملاً قانونی است، اما باید استاندارد، اظهارشده و شفاف انجام شود تا شامل معافیتهای مالیاتی و گمرکی گردد.
عیار طلای مجاز برای واردات به ایران
در ایران، معیار رایج و استاندارد برای طلا، عیار 18 (750) است. یعنی هر قطعه طلا در بازار ایران معمولاً شامل 75% طلای خالص و 25% آلیاژهای فلزی دیگر (مثل مس یا نقره) است.
واردات طلای 18 عیار: طلای 18 عیار (750)، برای واردات و مصرف در بازار ایران کاملاً مجاز و استاندارد محسوب میشود.
واردات طلای 21 یا 22 عیار: در کشورهایی مثل عراق، امارات، ترکیه و هند، معمولاً طلا با عیار 21 یا 22 رایجتر است. از نظر قانونی ورود چنین طلاهایی ممنوع نیست، اما در ترخیص گمرکی و فروش داخلی باید عیار آنها بهصورت رسمی در گواهی آزمایشگاه درج شود. در عمل، این طلاها در هنگام ورود یا فروش، دوباره ذوب و با عیار استاندارد داخلی (18) تنظیم میشوند تا وارد چرخه رسمی بازار ایران شوند.
واردات طلای 24 عیار: طلای ۲۴ عیار (خالص یا شمش) فقط برای بانک مرکزی، صرافیهای دارای مجوز یا پالایشگاههای صنعتی قابل واردات است. ورود آن برای عموم یا بهصورت شخصی ممنوع است مگر با مجوز خاص. زیرا شمش در دستهی طلا خام محسوب میشود و مستقیماً روی ذخایر ارزی کشور اثر میگذارد.
تعرفه گمرکی و حقوق ورودی طلا، نقره و فلزات گرانبها
در جدول زیر تعرفه گمرکی یا hs code طلا نقره و فلزات گرانبها را لیست کرده ایم. درصد حقوق ورودی یعنی باید هزینه ای که به گمرک پرداخت شود مثلا اگر پلاتین به شکل پورد وارد شود باید 4 درصد از ارزش کالا به گمرک تحت عنوان حقوق ورودی پرداخت شود.
| درصد حقوق ورودی | شرح کالا | کد تعرفه گمرکی |
| پلاتین | ||
| 4% | به شکل خام یا پودر | 71101100 |
| 4% | سایر | 71101900 |
| پالادیوم | ||
| 4% | به اشکال خام یا پودر | 71102100 |
| 4% | سایر | 71102900 |
| رودیوم | ||
| 4% | به اشکال خام یا پودر | 71103100 |
| 4% | سایر | 71103900 |
| ایریدیوم، اوسمیوم و رتنیوم | ||
| 4% | به اشکال خام یا پودر | 71104100 |
| 4% | سایر | 71104900 |
| نقره | 7106 | |
| پودر | 71061000 | |
| 4% | خام | 71069100 |
| نیمه ساخته | 710692 | |
| 4% | نقره آلیاژی به صورت مفتول یا نوار | 71069210 |
| طلا | 7108 | |
| 4% | پودر | 71081100 |
| 4% | دیگر اشکال خام | 71081200 |
| 4% | طلا آلیاژی به صورت مفتول یا نوار | 71081310 |
جمع بندی
در این بخش از مقالات آموزشی سایت راهکار تجارت پایا به بررسی کامل واردات طلا، نقره و سایر فلزات گرانبها پرداختیم.
در طول مقاله، مجوزهای مورد نیاز برای واردات این فلزات، مراحل قانونی و نکات مهم گمرکی آنها را توضیح دادیم و همچنین تعرفههای گمرکی مربوط به هر فلز را بهصورت جدولی معرفی کردیم.
امیدواریم این مطلب توانسته باشد دیدی روشن و کاربردی از روند واردات فلزات گرانبها در ایران به شما ارائه دهد و مورد توجه و تأیید شما قرار گرفته باشد.
محاسبه هزینه ترخیص کالا از گمرک
سوالات متداول
1-عیار طلای مجاز برای واردات به ایران چند است؟
طلای ۱۸ عیار (۷۵۰) استاندارد اصلی بازار ایران است و واردات آن مجاز است. طلای ۲۱ و ۲۲ عیار هم قابل واردات است ولی باید در گمرک عیارسنجی و تأیید شود. طلای ۲۴ عیار یا شمش فقط با مجوز بانک مرکزی مجاز است.
2-آیا تاجران و بازرگانان میتوانند طلا وارد ایران کنند؟
بله، اما فقط در صورتی که از بانک مرکزی مجوز رسمی واردات دریافت کرده باشند.
3-مجوز مورد نیاز برای واردات طلا چیست؟
مهمترین مدرک، مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. بدون این مجوز، گمرک اجازه ترخیص هیچ نوع طلایی را نمیدهد.
4-هر مسافر چند گرم میتواند طلا وارد ایران کند؟
هر مسافر مجاز است تا ۱۵۰ گرم زیورآلات طلا، نقره یا پلاتین استفادهشده را بدون پرداخت عوارض وارد کشور کند. طلای نو، سکه یا شمش شامل این معافیت نمیشود.
5-آیا امکان واردات شمش یا سکه به ایران وجود دارد؟
بله، اما فقط برای بانکها، صرافیهای مجاز و شرکتهای دارای مجوز بانک مرکزی. ورود شمش یا سکه برای افراد عادی ممنوع است.
