ترخیصیه یکی از مراحل مهم در فرآیند تجارت بین‌المللی است که به تجار و بازرگانان کمک می‌کند کالاهای خود را از گمرک آزاد کنند و به مقصد نهایی ارسال نمایند. این مرحله اهمیت زیادی برای بازرگانان دارد، زیرا عدم دقت و رعایت نکات لازم در فرآیند ترخیصیه می‌تواند منجر به تأخیر، هزینه‌های اضافی یا حتی بازداشت کالاها شود. بازرگانان باید مدارک مورد نیاز را فراهم کنند و با قوانین و مقررات گمرکی آشنا باشند تا فرآیند ترخیص کالاها سریع و بدون مشکل انجام گیرد. به همین دلیل آگاهی از نکات مربوط به ترخیصیه و همکاری با کارشناسان متخصص در این زمینه برای موفقیت در فرآیند ترخیص، اهمیت زیادی دارد.
ترخیصیه چیست؟
ترخیصیه (دستور تحویل یا اجازه تحویل) در انگلیسی (Delivery Order) سند یا حواله تحویل کالا به صاحب آن یا شخص عبوردهنده است که از سوی متصدی حمل و یا نماینده وی به عنوان گمرک با رعایت ضوابط و مقررات مربوطه صادر می‌گردد.
چگونگی استفاده از ترخیصیه
صاحب کالا و یا نماینده قانونی وی که همان ترخیص‌کار گمرک یا حق العمل‌کار است، از سوی موسسات حمل‌ونقل که حواله به گمرک ارائه کرده‌اند، باید نامه ترخیصیه و قبض انبار را تحویل بگیرند، چرا که با همراه داشتن این نامه صاحب کالا می‌تواند کالای خود را در انبارهای گمرک تحویل بگیرد و امور تشریفات گمرکی کالا را به انجام برساند.
ترخیصیه در واقع نوعی مفاسا حساب شرکت حمل و صاحب کالا است که با ارائه آن صاحب کالا می‌تواند کالا را تحویل بگیرد.
در ادامه مقاله به توضیح نحوه واگذاری ترخیصیه و ترخیصیه الکترونیک، تشریفات گمرکی کالا و غیره می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
تشریفات گمرکی چیست؟
تشریفات گمرکی در واقع همان مراحل ترخیص کالا از گمرک است که باید به نحو احسن انجام شود تا در روند ترخیص مشکلی پیش نیاید و کالا در زمان معین از انبارهای گمرک خارج شود. این اصطلاح در حالت تئوری بسیار ساده و راحت است اما در عمل بسیار سخت است؛ زیرا قوانین و مقرراتی که با توجه به موقعیت سیاسی و اقتصادی مدام در حال تغییر است نیز باید مورد توجه قرار بگیرد تا در روند ترخیص کالا و انجام تشریفات گمرکی کالا دچار مشکلی نشوید.
اطلاعات مندرج در یک ترخیصیه
اطلاعات مندرج در ترخیصیه نیز همانند قبض انبار از مفاد بارنامه یا مانیفست استخراج می‌شود.
- مشخصات گیرنده
- نام کشتی
- شماره بارنامه و تاریخ صدور
- بندربارگیری
- بندر تخلیه
- تعداد و نوع بسته‌بندی
- شرح کالا
- وزن خالص
- نام شرکت کشتیرانی با مؤسسه حمل ونقل
- مشخصات وسیله حمل
- شماره فهرست کل بار
قبض انبار الکترونیکی چیست؟
بعد از این که شرکت حمل کالا در سامانه جامع تجارت اقدام به واگذاری ترخیصیه الکترونیک به صاحب کالا و یا نماینده قانونی وی کرد، صاحب کالا و یا حق‌العمل‌کاری که کار را بر عهده گرفته، می‌تواند برای دریافت قبض انبار از طریق سامانه الکترونیکی اقدام نماید و آن را برای تشریفات گمرکی و ترخیص کالا به کار بگیرد.
تفاوت بین قبض انبار و ترخیصیه چیست؟
قبض انبار و ترخیصیه دو سند متفاوت از یکدیگر هستند.
قبض انبار سندی است که توسط سازمان انبارهای عمومی صادر می‌گردد و هنگامی که کالای وارداتی به اماکن گمرکی می‌رسد، این قبض لحاظ می‌شود.
صاحب کالا با این سند می‌فهمد که کالای او نزد انبارهای عمومی که از سازمان‌های مرتبط و همجوار و زیر نظر گمرک هستند، قرار دارد.
ترخیصیه سندی است که شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی در آن اعلام می‌کند که صاحب کالا، کرایه حمل محموله خود را با این شرکت تسویه کرده است. در نتیجه ترخیص کالا از گمرک از نظر این شرکت مانعی ندارد.
آموزش گام به گام واگذاری ترخیصیه:
- مرحله اول:
در ابتدای کار شما به عنوان صاحب کالا یا شرکت حمل‌ونقل از طریق epl خود وارد سامانه پنجره واحد به نشانی Epl.irica.ir می‌شوید. سپس از منوی سمت راست گزینه «واگذاری ترخیصیه» را انتخاب می‌نمایید تا وارد صفحه آن شوید.
- مرحله دوم:
در فرم واگذاری ترخیصیه به ترتیب کد ملی شرکت حمل، شماره مانیفست، شماره بارنامه و کد ملی صاحب جدید ترخیصیه را وارد کرده، سپس گزینه «انتقال» را می‌زنید.
- مرحله سوم:
پس از آن با پیغامی به صورت زیر مواجه خواهید شد: « آیا مایل به انتقال ترخیصیه از صاحب کنونی به شماره ملی «۰۰۰» به نام … به صاحب جدید به شماره ملی «۰۰۰» به نام … هستید؟»
- مرحله چهارم:
چنانچه اطلاعات را به درستی وارد کرده‌اید، گزینه «کاملاً اطمینان دارم این دستور باید اجرا شود» و در غیر این صورت دکمه «شاید اشتباه کرده‌ام» را انتخاب کنید.
- مرحله پنجم:
در انتها با موافقت شما عملیات انتقال انجام شده و سیستم پیغام «ترخیصیه با موفقیت به شرکت … با کد ملی «۰۰۰» انتقال یافت» را نمایش می‌دهد. از این به بعد صاحب جدید کالا می‌تواند اقدام به دریافت قبض انبار الکترونیکی از سیستم نموده و مراحل اظهار کالا را از طریق قسمت دور اظهاری واردات آغاز کند.
نحوه اطلاع از وضعیت ثبت ترخیصیه
رسید ثبت ترخیصیه الکترونیک از سوی سیستم صادر می‌شود که شامل موارد زیر است:
- کد ملی شرکت حمل
- شماره مانفیست
- شماره بارنامه
- نام صاحب ترخیصیه
- کد ملی صاحب ترخیصیه
- نام کشتی
- شماره سفر
- لیست کانتینرها و شماره کانتینر
اگر صاحب کالا قبض انبار را به نام کسی دیگر بزند، باید با epl خود وارد سامانه شده و اقدام به واگذاری ترخیصیه به نام صاحب جدید قبض انبار نماید. همانطور که اشاره شد، فهمیدن این که هم اکنون ترخیصیه به نام چه کسی است، برای اخذ قبض انبار و شروع دوراظهاری لازم و ضروری است.
لذا جهت پی بردن به آن می‌توان از منوی سمت راست، گزینه «بررسی وضعیت ثبت ترخیصیه»، از آن مطلع شد.
در صفحه باز شده، کد شرکت حمل، شماره مانفیست و شماره بارنامه را وارد کرده، سپس دکمه «بررسی وضعیت‌ترخیصیه» را می‌زنید. در ادامه سیستم پیغامی مبنی بر موفقیت‌آمیز بودن ثبت ترخیصیه نشان داده و در زیر آن چنین عنوان می‌کند: «صاحب کنونی ترخیصیه … با شناسه ملی ۰۰۰ »
واگذاری ترخیصیه
همانطور که اشاره شد، دریافت ترخیصیه یا Delivery Order و ارائه آن به اداره گمرک، از جمله اقداماتی است که در زمان ترخیص کالاها باید حتما توسط صاحب کالا انجام شود.
در برخی مواقع ممکن است این سند به شخص یا اشخاصی غیر از صاحب کالا واگذار شود؛ اما این واگذاری چگونه اتفاق می‌افتد؟ و به چه معنا می‌باشد؟
در پاسخ به سوالات فوق باید بگوییم که صاحب کالا ممکن است پس از ورود کالا به کشور یا پیش از آن امتیازات کالاهای وارداتی خود را به شخص دیگری واگذار نماید، یعنی مالکیت کالاهای خریداری شده به دلایلی به شخص یا اشخاص حقیقی و حقوقی دیگری واگذار گردد.
بنابراین با توجه به آنکه سند Delivery Order همواره به نام صاحب کالا ثبت می گردد، در این زمان نیز لازم است که سند به نام صاحب جدید کالا ثبت شده و ترخیصیه به وی واگذار شود.
روش های واگذاری سند Delivery Order
روش‌های واگذاری سند Delivery Order در موارد مختلفی می‌تواند انجام شود که از جمله موارد متداول و رایج در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- در صورتی که در حین انجام مراحل اظهار کالا به گمرک، مالکیت کالاهای وارداتی به شخص دیگری انتقال یابد، لازم است که سند Delivery Order نیز به نام صاحب جدید کالا تنظیم شده و این سند به وی واگذار شود.
- اگر در هنگام حمل‌ونقل کالا به دلایلی شرکت حمل‌ونقل بخواهد حمل و فواردر کالاها را به شرکت یا موسسه حمل‌ونقل دیگری واگذار نماید، لازم است که شرکت جدید نیز ترخیصیه را به نام صاحب کالا تنظیم کرده و به وی واگذار نماید.
