عوارض گمرکی که با عنوان حقوق گمرکی یا تعرفه گمرکی نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین هزینه‌هایی است که در فرآیند واردات کالا به ایران پرداخت می‌شود. این هزینه در واقع نوعی مالیات غیرمستقیم بر واردات است که برای ترخیص قانونی کالا از گمرک و عبور آن از مرزهای کشور اعمال می‌شود. آشنایی با مفهوم عوارض گمرکی برای هر بازرگان یا واردکننده‌ای که در زمینه تجارت بین‌المللی فعالیت دارد، ضروری است؛ چرا که این هزینه می‌تواند تأثیر زیادی بر قیمت نهایی کالا داشته باشد.
تعرفه گمرکی با چه هدفی تعیین می‌شود؟
- مالی: عمدتا هدف از این نوع تعرفه، تامین مخارج مالی دولت همچون حقوق ورودی خودروهای سواری است.
- حمایتی: مقصود از وضع این تعرفه گمرکی فراهم نمودن شرایط و فضای رقابتی برای کالاهای تولید داخل در برابر کالاهای خارجی و وارداتی و همچنین برقراری تعادل تراز پرداختی‌ها است.
- ارشادی: هدف از این تعرفه در اصل هدایت نمودن تقاضاها از یک محصول به محصول دیگر است و در واقع قصد دارد انتخاب مصرف‌کننده را تغییر دهد.
نقش کد تعرفه گمرکی در محاسبه عوارض گمرکی
کد تعرفه گمرکی یا HS Code یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین میزان عوارض گمرکی کالاهاست. این کد، که یک سیستم طبقه‌بندی جهانی برای کالاهاست، مشخص می‌کند که کالای وارداتی در چه دسته‌ای قرار می‌گیرد و چه نوع تعرفه‌ای باید بر آن اعمال شود. نرخ حقوق گمرکی، سود بازرگانی و حتی برخی معافیت‌ها یا محدودیت‌های وارداتی، همگی بر اساس این کد تعیین می‌شوند. اگر HS Code کالا به اشتباه ثبت شود، ممکن است هزینه ترخیص بیش از حد واقعی محاسبه شود یا حتی کالا مشمول ممنوعیت یا ضوابط خاصی گردد. به همین دلیل، تعیین صحیح کد تعرفه گمرکی در فرآیند محاسبه دقیق عوارض گمرکی و ترخیص کالا از گمرک نقش کلیدی دارد.
نحوه محاسبه عوارض گمرکی و هزینه‌های وابسته
برای محاسبه دقیق عوارض گمرکی، باید چند عامل کلیدی مانند ارزش کالا (CIF)، نرخ ارز، کد تعرفه گمرکی و مدت زمان نگهداری در انبار گمرک در نظر گرفته شود. در ادامه فرمول‌های اصلی مربوط به هزینه‌های واردات آورده شده‌اند:
فرمول محاسبه حقوق گمرکی
حقوق گمرکی = ارزش CIF × نرخ ارز × درصد تعرفه گمرکی
فرمول محاسبه سود بازرگانی
سود بازرگانی = ارزش CIF × نرخ ارز × درصد سود بازرگانی مصوب
فرمول محاسبه هزینه انبارداری
هزینه انبارداری = مدت زمان توقف × نرخ انبارداری × وزن ناخالص کالا
فرمول محاسبه ارزش CIF کالا:
ارزش CIF = (ارزش ارزی کالا × نرخ ارز گمرک) + هزینه بیمه
(در صورتی که کالا به‌صورت FOB خریداری شده باشد)
نکته اول: هزینه‌های جانبی مانند انبارداری، تخلیه، بارگیری، بیمه، و مالیات بر ارزش افزوده نیز به جمع کل هزینه‌های ترخیص اضافه می‌شوند.
نکته دوم: در صادرات، تعرفه گمرکی اعمال نمی‌شود. همچنین کالاهای صادراتی از پرداخت حدود ۷۵ درصد هزینه‌های حمل، انبارداری و بارگیری معاف هستند که این موضوع موجب کاهش چشمگیر هزینه‌های خروج کالا از کشور می‌شود.
سه اصل مهم درباره عوارض گمرکی
- وظیفه ملی برای بلایای احتمالی: بر اساس مقررات گمرکی، دولت می‌تواند بر برخی کالاها مانند دخانیات، تنباکو و سایر اقلامی که برای سلامت عمومی مضر هستند، عوارض خاصی وضع کند. نرخ این عوارض معمولاً بین 10 تا 45 درصد متغیر است و بر اساس نوع کالا و هدف قانون‌گذاری، متفاوت خواهد بود.
- معافیت از پرداخت عوارض گمرکی: در برخی موارد، کالاهای وارداتی ممکن است مشمول معافیت از پرداخت عوارض گمرکی شوند. این معافیت می‌تواند به صورت کامل (عوارض صفر) یا به‌صورت مشروط (مثلاً ترخیص تحت ضمانت) اعمال شود. در چنین شرایطی، گمرک هیچ‌گونه وجهی بابت عوارض دریافت نخواهد کرد.
- عوارض ضد دامپینگ: برای مقابله با دامپینگ (فروش کالا با قیمت کمتر از ارزش واقعی)، دولت می‌تواند بر اساس قانون تعرفه گمرکی، عوارض ضد دامپینگ وضع کند. این نوع عوارض تا سقف میزان دامپینگ محاسبه می‌شود و اجرای آن طبق موافقت‌نامه‌های بین‌المللی مانند WCO مجاز است.
جمع‌بندی
برای صادر و وارد کردن کالا به کشور دیگر نیاز به پرداخت مالیات و عوارض گمرکی است که بر اساس کالایی که دارید نرخ و هزینه آن تعیین می‌شود.
در این مطلب سعی ما بر این بود که شما را با عوارض گمرکی چیست؟ و کد تعرفه گمرکی با مثال کاربردی آشنا کنیم و همچنین اگر نیاز به محاسبه هزینه عوارض گمرکی کالای خود داشتید، با فرمول‌های ارائه شده میزان هزینه را بدست آورید.
