کاپوتاژ و مفهوم کران بری در حمل و نقل

از اصطلاحات رایجی که در امور بازرگانی و تجارت به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاپوتاژ یا کران بری است. در صورتی که در حوزه حمل‌ونقل فعالیت می‌کنید، لازم است تا با اصطلاح کاپوتاژ آشنا شوید. در ادامه به مفهوم، کاربرد، شرایط و مراحل دریافت کاپوتاژ اشاره خواهیم کرد.

کاپوتاژ چیست؟

به فرآیندی که در آن کالا در داخل کشور از گمرکی به گمرک دیگر جابجا شود، کاپوتاژ (Cabotage) یا کران بری گفته می‌شود.

ریشه کلمه کاپوتاژ فرانسوی است و معنای لغوی آن جابجایی از بندری به بندر دیگر است.

در ابتدا اصطلاح کاپوتاژ مختص به حمل‌ونقل کالا یا مسافر در داخل کشور، از طریق دریا بود؛ اما مدتی است که تعریف کاپوتاژ به حمل‌ونقل کالا یا مسافر از طریق هوایی، ریلی و جاده‌ای تعمیم داده شده است.

اظهارنامه کاپوتاژ

اظهارنامه سندی است که صاحب کالا موظف است تا قبل  از انجام هرگونه اقدامی، کالای مورد نظر خود را به وسیله این سند به گمرک اظهار کند. حال جهت تنظیم اظهارنامه کاپوتاژ لازم است به مواردی چون نوع کالا، تعداد، وزن، ارزش، گمرک مقصد و مسیر معین شده اشاره شود.

مزایای کاپوتاژ دریایی

کاپوتاژ دریایی رایج‌ترین روش کاپوتاژ است و در آن جابجایی کالا از طریق دریا یا رودخانه‌های مرزی صورت می‌گیرد. مزایای این روش به شرح زیر است:

۱-کاهش هزینه حمل‌ونقل

هزینه کاپوتاژ دریایی در مقایسه با حمل‌ونقل جاده‌ای ۳۰ درصد کمتر است. در کل مقرون به‌صرفه بودن هزینه‌ها موجب بهبود شرایط کسب و کار می‌شود.

۲-حفظ امنیت کالا

مهم‌ترین مزیت کاپوتاژ، کاهش بروز خطراتی چون سرقت یا آسیب رسیدن به کالا حین جابجایی است.

۳-کاهش آلودگی

حمل‌ونقل به روش دریایی نسبت به سایر روش‌های حمل و نقلی آلودگی کمتری تولید می‌کند.

۴-کمک به اقتصاد کارگران

از دیگر مزایای کاپوتاژ کمک به اقتصاد کشور است. کاپوتاژ این امکان را به دریانوردان و کارگران می‌دهد تا با ایجاد زمینه‌های شغلی، درآمد زایی کنند.

کالاهای مجاز برای کاپوتاژ

تمامی کالاهایی که صادر کردن آن‌ها از کشور ممنوع نباشد، مجاز به کاپوتاژ هستند. در صورتی که کالایی برای کاپوتاژ دارای شرایطی باشد، لازم است تا از اداره گمرک مجوز دریافت کرده تا امکان اخذ برگه کاپوتاژ فراهم گردد.

قوانین کاپوتاژ

تمامی کشورها در مورد کاپوتاژ قوانین مربوط به خود را دارند. این قوانین به دلیل محافظت از زیر ساخت‌های حمل‌ونقلی، کنترل مسیرهای دریایی و تامین امنیت و منافع ملی تنظیم شده‌اند. قوانین مربوط به کاپوتاژ در ایران به شرح زیر است:

• تنها زمانی امکان استفاده از کاپوتاژ وجود دارد که از سوی گمرک تاییدیه دریافت شود. یعنی گمرک حتما باید تشخیص دهد که امکان کاپوتاژ کالا تا مقصد وجود دارد.
• مدت زمان کاپوتاژ نسبت به مسیر، شرایط آن و عوامل مرتبط دیگر، توسط گمرک مبدا مشخص می‌شود.
• در صورتی که کالای کاپوتاژ شده در مدت زمان تعیین شده به مقصد نرسد، به‌وسیله گمرک جریمه می‌شود.
• صاحب کالا، باید پروانه کاپوتاژ را در تمام مدت حمل همراه داشته باشد و بار را از مسیرهای غیر مجاز حمل نکند.
• اگر صاحب کالا بعد از دریافت پروانه، تصمیم بگیرد که مقصد خود را تغییر دهد، گمرک مبدا باید طبق صلاحدید، مقصد کالا را اصلاح کند.
• مجوز خروجی تنها برای کالاهای مجاز کاپوتاژ صادر می‌شود و کاپوتاژ کالای ممنوع، قاچاق محسوب می‌شود.
• در صورت بروز حادثه در مسیر و نرسیدن محموله به مقصد، بعد از ذکر دلایلی که موجب تاخیر در زمان رسیدن کالا شده است، باید درخواست تمدید زمان انجام شود. در صورت صلاحدید، درخواست تمدید مورد قبول واقع خواهد شد. در صورتی که درخواست تمدید زمان بعد از انقضای پروانه به دست گمرک برسد و از طرف گمرک درخواست موجه باشد، بایستی جریمه دیرکرد پرداخت شود.
• به دلیل اینکه خودروهای کاپوتاژ شده به صورت موقت وارد کشور مقصد می‌شوند، نیازی به پرداخت عوارض گمرکی و سود بازرگانی وجود ندارد اما لازم است تا هزینه‌های گمرکی پرداخت شود.

کاپوتاژ خودرو چیست؟

به منظور سفر به خارج از کشور با خودرو شخصی، نیاز به دریافت برگه کاپوتاژ خودرو است. کاپوتاژ خودرو به معنای اخذ مجوز از گمرک برای صدور مجوز خروج موقت خودرو از کشور است. البته به این نکته توجه کنید که دریافت کاپوتاژ برای خودروهایی که بیش از ۲۰ سال از سال ساخت آن‌ها می‌گذرد، ملزم به اخذ مجوز از وزارت میراث فرهنگی است.

مدارک مورد نیاز برای کاپوتاژ خودرو

مدارک مورد نیاز برای اخذ کاپوتاژ خودرو به شرح زیر است:

• شناسنامه مالکیت خودرو
• سند یا فاکتور فروش خودرو
• کارت ماشین
• گواهینامه ملی و گواهینامه بین‌المللی در صورت دارا بودن
• بیمه‌نامه
• گذرنامه با حداقل ۶ ماه اعتبار
• عکس ۳*۴

در نظر داشته باشید که منظور از بیمه‌نامه، بیمه خودرو در داخل کشور است.

مراحل دریافت کاپوتاژ خودرو

برای اخذ کاپوتاژ خودرو بعد از تهیه مدارک، با مراجعه به اداره گمرک می‌توانید برگه کاپوتاژ را دریافت کنید. در نظر داشته باشید که لازمه رانندگی خودرو در خارج از کشور، اخذ گواهینامه بین‌المللی است. برای دریافت گواهینامه بین‌المللی لازم است تا با همراه داشتن مدارک لازم، به کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی مراجعه کنید.

گام بعدی اخذ پلاک بین‌المللی است. بعد از اخذ برگه کاپوتاژ، دریافت گواهینامه، پلاک ترانزیت برای خودرو صادر می‌شود. توجه داشته باشید که با پلاک ترانزیتی امکان تردد در داخل کشور وجود ندارد و پلاک باید بعد از عبور از مرز نصب شود.

هزینه کاپوتاژ ماشین

طی مراحل اخذ کاپوتاژ و خارج کردن خودرو از کشور، هزینه‌های متنوعی از جمله هزینه‌های مربوط به دریافت پلاک بین‌المللی، گواهینامه بین‌المللی، کارت عضویت کانون اتومبیل‌رانی و هزینه عوارض گمرکی باید پرداخت شوند. به طور میانگین هزینه کاپوتاژ خودرو در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۰۰ هزار تومان است.

جمع‌بندی

در این بخش از مجله راهکار تجارت پایا به کاپوتاژ، قوانین کاپوتاژ و مراحل اخذ آن پرداختیم. دانستیم که حمل‌ونقل کالاها در گمرکات یک کشور به چه صورت انجام می‌شود، قوانین و مقررات مربوط به آن‌ها را بررسی کرده و همچنین کاپوتاژ خودرو و مدارک و شرایط لازم برای اخذ برگه کاپوتاژ را نیز به طور کامل شرح دادیم. در پایان امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.

سوالات متداول

۱-هزینه کاپوتاژ خودرو چقدر است؟

هزینه کاپوتاژ خودرو به طور میانگین حدود ۷۰۰ هزار تومان است.

۲-برگه کاپوتاژ چیست؟

برگه کاپوتاژ شامل جزئیات و اطلاعات دقیقی از تعداد، نوع، وزن، ارزش و نام مقصد بار است.

۳- در اظهارنامه کاپوتاژ، چه مواردی باید اعلام بشود؟ 

در اظهارنامه کاپوتاژ باید مواردی چون نوع کالا، تعداد، وزن، ارزش، گمرک مقصد و مسیر معین شده برای ترخیص کالا به گمرک اعلام شود.

۴-مدارک مورد نیاز برای کاپوتاژ خودرو چیست؟

مدارک مورد نیاز برای کاپوتاژ خودرو عبارت‌اند از : ۱.شناسنامه مالکیت خودرو  ۲.سند یا فاکتور فروش خودرو  ۳.کارت ماشین  ۴.گواهی‌نامه ملی و گواهی‌نامه بین‌المللی در صورت دارا بودن ۵. بیمه‌نامه ۶. گذرنامه با حداقل ۶ ماه اعتبار ۷. عکس ۳*۴