کاپوتاژ و مفهوم کران بری در حمل و نقل

از اصطلاحات رایجی که در امور بازرگانی و تجارت به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاپوتاژ یا کران بری است. در صورتی که در حوزه حمل و نقل فعالیت می‌کنید لازم است تا با اصطلاح کاپوتاژ آشنا شوید. در ادامه به مفهوم کاربرد، شرایط و مراحل دریافت کاپوتاژ اشاره خواهیم کرد.

کاپوتاژ چیست؟

به فرآیندی که در آن کالا در داخل کشور از گمرکی به گمرک دیگر جابجا شود کاپوتاژ (Cabotage) یا کران بری گفته می‌شود.

ریشه کلمه کاپوتاژ فرانسوی است و معنای لغوی آن جابجایی از بندری به بندر دیگر است.

در ابتدا اصطلاح کاپوتاژ مختص به حمل و نقل کالا یا مسافر در داخل کشور، از طریق دریا بود؛ اما مدتی است که تعریف کاپوتاژ به حمل و نقل کالا یا مسافر از طریق هوایی، ریلی و جاده‌ای تعمیم داده شده است.

اظهارنامه کاپوتاژ

اظهارنامه سندی است که صاحب کالا موظف است تا قبل  از انجام هرگونه اقدامی، کالای مورد نظر خود را به وسیله این سند به گمرک اظهار کند. حال جهت تنظیم اظهارنامه کاپوتاژ لازم است به مواردی چون نوع کالا، تعداد، وزن، ارزش، گمرک مقصد و مسیر معین شده اشاره شود.

مزایای کاپوتاژ دریایی

مزایای کاپوتاژ دریایی که رایج ترین روش کاپوتاژ است و در آن جابجایی کالا از طریق دریا یا رودخانه های مرزی صورت می‌گیرد به شرح زیر است:

۱-کاهش هزینه حمل و نقل

هزینه کاپوتاژ دریایی در مقایسه با حمل و نقل جاده‌ای ۳۰ درصد کمتر است. در کل مقرون به صرفه بودن هزینه‌ها موجب بهبود شرایط کسب و کار می‌شود.

۲-حفظ امنیت کالا

مهم‌ترین مزیت کاپوتاژ، کاهش بروز خطراتی چون سرقت یا آسیب رسیدن به کالا حین جابجایی است.

۳-کاهش آلودگی

حمل و نقل به روش دریایی نسبت به سایر روش‌های حمل و نقلی آلودگی کمتری تولید می‌کند.

۴-کمک به اقتصاد کارگران

از دیگر مزایای کاپوتاژ کمک به اقتصاد کشور است. کاپوتاژ این امکان را به دریانوردان و کارگران می‌دهد تا با ایجاد زمینه‌های شغلی، درآمد زایی کنند.

کالاهای مجاز برای کاپوتاژ

تمامی کالاهایی که صادر کردن آن‌ها از کشور ممنوع نباشد، مجاز به کاپوتاژ هستند. در صورتی که کالایی برای کاپوتاژ مشروط به شرایطی باشد، لازم است تا از اداره گمرک مجوز دریافت کرده تا امکان اخذ برگه کاپوتاژ فراهم گردد.

قوانین کاپوتاژ

تمامی کشورها در مورد کاپوتاژ قوانین مربوط به خود را دارند. این قوانین به دلیل محافظت از زیر ساخت‌های حمل و نقلی، کنترل مسیرهای دریایی و تامین امنیت و منافع ملی تنظیم شده‌اند. قوانین مربوط به کاپوتاژ در ایران به شرح زیر است:

• تنها زمانی امکان استفاده از کاپوتاژ وجود دارد که از سوی گمرک تاییدیه دریافت شود. ینی گمرک حتما باید تشخیص دهد که امکان کاپوتاژ کالا تا مقصد وجود دارد.
• مدت زمان کاپوتاژ نسبت به مسیر، شرایط آن و عوامل مرتبط دیگر، توسط گمرک مبدا مشخص می‌شود.
• در صورتی که کالای کاپوتاژ شده در مدت زمان تعیین شده به مقصد نرسد، به‌وسیله گمرک جریمه می‌شود.
• صاحب کالا، باید پروانه کاپوتاژ را در تمام مدت حمل همراه داشته باشد و بار را از مسیرهای غیر مجاز حمل نکند.
• اگر صاحب کالا بعد از دریافت پروانه، تصمیم بگیرد که مقصد خود را تغییر دهد، گمرک مبدا باید طبق صلاحدید، مقصد کالا را اصلاح کند.
• مجوز خروجی تنها به کالاهای مجاز کاپوتاژ صادر می‌شود و کاپوتاژ کالای ممنوع، قاچاق محسوب می‌شود.
• در صورت بروز حادثه در مسیر و نرسیدن محموله به مقصد، باید بعد از ذکر دلایلی که موجب تاخیر در زمان رسیدن کالا شده است، درخواست تمدید زمان کرد. در صورت صلاحدید، درخواست تمدید مورد قبول واقع خواهد شد. در صورتی که درخواست تمدید زمان بعد از انقضای پروانه به دست گمرک برسد و از طرف گمرک درخواست موجه باشد، بایستی جریمه دیرکرد پرداخت شود.
• به دلیل اینکه خودروهای کاپوتاژ شده به صورت موقت وارد کشور مقصد خواهند شد، نیازی به پرداخت عوارض گمرکی و سود بازرگانی وجود ندارد اما لازم است تا هزینه‌های گمرکی پرداخت شوند.

کاپوتاژ خودرو چیست؟

به منظور سفر به خارج از کشور با خودرو شخصی، نیاز به دریافت برگه کاپوتاژ خودرو است. کاپوتاژ خودرو به معنای اخذ مجوز از گمرک برای صدور مجوز خروج موقت خودرو از کشور است.

البته به این نکته توجه کنید که دریافت کاپوتاژ برای خودروهایی که بیش از ۲۰ سال از سال ساخت آن‌ها می‌گذرد، ملزم به اخذ مجوز از وزارت میراث فرهنگی است.

مدارک مورد نیاز برای کاپوتاژ خودرو

مدارک مورد نیاز برای اخذ کاپوتاژ خودرو به شرح زیر است:

• شناسنامه مالکیت خودرو
• سند یا فاکتور فروش خودرو
• کارت ماشین
• گواهینامه ملی و گواهینامه بین المللی در صورت دارا بودن
• بیمه نامه
• گذرنامه با حداقل ۶ ماه اعتبار
• عکس ۳*۴

در نظر داشته باشید که منظور از بیمه نامه، بیمه خودرو در داخل کشور است.

مراحل دریافت کاپوتاژ خودرو

برای اخذ کاپوتاژ خودرو بعد از تهیه مدارک، با مراجعه به اداره گمرک می‌توانید برگه کاپوتاژ را دریافت کنید. در نظر داشته باشید که لازمه رانندگی خودرو در خارج از کشور، اخذ گواهینامه بین المللی است. برای دریافت گواهینامه بین المللی لازم است تا با همراه داشتن مدارک لازم، به کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی مراجعه کنید.

اخذ پلاک بین المللی گام بعدی است. بعد از اخذ برگه کاپوتاژ، دریافت گواهینامه، پلاک ترانزیت برای خودرو صادر می‌شود. توجه داشته باشید که با پلاک ترانزیتی امکان تردد در داخل کشور وجود ندارد و پلاک باید بعد از عبور از مرز نصب شود.

هزینه کاپوتاژ ماشین

طی مراحل اخذ کاپوتاژ و خارج کردن خودرو از کشور، هزینه‌های متنوعی از جمله هزینه‌های مربوط به دریافت پلاک بین المللی، گواهینامه بین المللی، کارت عضویت کانون اتومبیلرانی و هزینه عوارض گمرکی باید پرداخت شوند. به طور میانگین هزینه کاپوتاژ خودرو در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۰۰ هزار تومان است.

جمع‌بندی

در این بخش از مجله راهکار تجارت پایا به کاپوتاژ، قوانین کاپوتاژ و مراحل اخذ آن پرداختیم. دانستیم که حمل و نقل کالاها در گمرکات یک کشور به چه صورت انجام می‌شوند، قوانین و مقررات مربوط به آن‌ها را بررسی کرده و همچنین کاپوتاژ خودرو و مدارک و شرایط لازم برای اخذ برگه کاپوتاژ را نیز به طور کامل شرح دادیم. در پایان امیدواریم تا این مطلب برای شما مفید بوده باشد.

سوالات متداول

۱-هزینه کاپوتاژ خودرو چقدر است؟

هزینه کاپوتاژ خودرو به طور میانگین حدود ۷۰۰ هزار تومان می‌باشد.

۲-برگه کاپوتاژ چیست؟

برگه کاپوتاژ شامل جزئیات و اطلاعات دقیقی از تعداد، نوع، وزن، ارزش و نام مقصد بار است.

۳- در اظهار نامه کاپوتاژ، چه مواردی باید اعلام بشود ؟ 

در اظهارنامه کاپوتاژ باید مواردی چون نوع کالا ، تعداد ، وزن ، ارزش ، گمرک مقصد و مسیر معین شده برای ترخیص کالا به گمرک اعلام شود.

۴-مدارک مورد نیاز برای کاپوتاژ خودرو چیست ؟

مدارک مورد نیاز برای کاپوتاژ خودرو عبارت اند از : ۱.شناسنامه مالکیت خودرو ۲.سند یا فاکتور فروش خودرو ۳.کارت ماشین ۴.گواهی‌نامه ملی و گواهی‌نامه بین المللی در صورت دارا بودن ۵. بیمه نامه ۶. گذرنامه با حداقل ۶ ماه اعتبار ۷. عکس ۳*۴