در شبکه پیچیده تجارت جهانی، حمل کالاها از مبدأ به مقصد همواره با چالش‌هایی مواجه بوده است. یکی از کلیدی‌ترین حلقه‌های این زنجیره که ترانشیپ نام دارد، روشی است که با ایجاد انعطاف‌پذیری بیشتر در زنجیره تأمین، امکان اتصال مسیرهای دریایی مختلف را فراهم می‌آورد. این فرایند که به‌ویژه در بنادر مهم ترانزیتی جهان نقش حیاتی دارد، ضمن بهینه‌سازی هزینه‌های عملیاتی را بهینه، دسترسی به بازارهای دوردست را نیز ممکن می‌کند. با وجود مزایای متعدد، پیچیدگی‌های اجرایی و ریسک‌های بالقوه ترانشیپ، این روش حمل دریایی نیازمند مدیریت تخصصی است.
در ادامه به بررسی ابعاد مختلف این مکانیسم حملونقل دریایی، کاربردها، مزیت‌های رقابتی و راهکارهای بهینه‌سازی آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
ترانشیپ چیست؟
ترانشیپمنت فرایندی است که در آن کالاها در طول مسیر حملونقل بین‌المللی از یک وسیله حمل به وسیله حمل دیگری منتقل می‌شوند. این انتقال در یک نقطه میانی صورت می‌گیرد.
ترانشیپ یا ترانشیپمنت در حملونقل دریایی مثل این است که برای رسیدن به یک شهر دورافتاده، ابتدا با یک اتوبوس بزرگ به یک ترمینال مرکزی بروید و سپس برای رسیدن به مقصد نهایی از آنجا سوار یک اتوبوس کوچک‌تر شوید و مسیر را ادامه دهید.
وقتی یک کالا از یک بندر مبدأ مثلاً بندر گیت‌وی در انگلیس به یک بندر مقصد نهایی مثلاً بندرعباس در ایران فرستاده می‌شود، ممکن است به دلایل مختلف، کشتی حامل بار به طور مستقیم به بندرعباس نرود. در این شرایط کشتی ابتدا در یک بندر میانی بزرگ که به آن هاب ترانشیپمنت می‌گویند، مثل بندر جبل علی در امارات پهلو بگیرد. در این بندر میانی، کانتینر حاوی کالای شما از کشتی بزرگی که از انگلیس آمده، تخلیه شده و روی یک کشتی کوچک‌تر بارگیری می‌شود. این کشتی که در اصطلاح به آن فیدر می‌گویند کالای شما را به بندرعباس انتقال می‌دهد.
به عبارت ساده‌تر، ترانشیپمنت یعنی عوض‌کردن کشتی در یک بندر میانی برای رساندن کالا به مقصدی که کشتی بزرگ امکان رفتن به آن مسیر را ندارد یا برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها و استفاده از مسیرهای بهینه‌تر انجام می‌شود. فرایند ترانشیپ، این امکان را به شرکت‌های حملونقل فراهم می‌کند تا کالاها را به نقاط دوردست‌تری برسانند و شبکه‌های حملونقل گسترده‌تری ایجاد کنند.
در این فرایند کالا با نظارت گمرک وارد یک منطقه گمرکی شده و پس از تغییر وسیله حملونقل به مقصد نهایی ارسال خواهد شد.
چرا ترانشیپمنت انجام می‌شود؟
دلایل متعددی برای استفاده از ترانشیپمنت وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم وجود مسیر مستقیم به مقصد نهایی: بسیاری از بنادر کوچک‌تر یا بنادری که رفت‌وآمد تجاری کمتری دارند، برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگ اقیانوس‌پیما مناسب نیستند؛ بنابراین کالاها ابتدا با این کشتی‌های بزرگ به یک بندر اصلی منتقل شده و سپس با کشتی‌های کوچک‌تر به مقصد نهایی ارسال می‌شوند.
- تنوع مسیرها و خدمات: ترانشیپمنت به شرکت‌های حملونقل اجازه می‌دهد تا شبکه‌های جابه‌جایی گسترده‌تری ایجاد کنند و به تعداد بیشتری از بنادر در سراسر جهان خدمات‌رسانی داشته باشند.
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها: از روش ترانشیپمنت می‌توان به‌منظور ادغام محموله‌های کوچک‌تر برای حمل به‌صورت یک محموله بزرگ‌تر در مسیر اصلی و سپس تفکیک آن‌ها بین کشتی‌های کوچک‌تر در نقطه میانی برای ارسال به مقاصد مختلف نیز استفاده کرد و به این وسیله هزینه کل را کاهش داد.
- دور زدن موانع: در شرایطی که محدودیت‌های گمرکی، تحریم‌ها یا هزینه‌های بالای حملونقل مستقیم وجود داشته باشد، ترانشیپمنت، یک راهکار مؤثر برای دور‌زدن این موانع و رساندن کالا به مقصد است.
روال کار Transshipment به چه صورت است؟
طی قراردادی، شرکت‌هایی که دارای کشتی ساحلی (Feeder) هستند، کانتینرها را از بندر جبل علی به بنادر مقصد منتقل می‌کنند. در ترانشیپ، کشتی حامل کانتینرهای بارگیری شده از بندر مبدا، در بندر پهلوگیری می‌کنند. سپس توسط ماشین‌آلات مخصوص کانتینرها به کشتی‌های Feeder که عموما اندازه کوچکتری دارند، انتقال می‌یابند. ترانشیپمنت سبب کاهش مخارج لازم برای خطوط کشتیرانی می‌شود.
مراحل انجام ترانشیپمنت
فرایند ترانشیپمنت شامل مراحل زیر است:
۱- ورود کشتی اصلی به بندر یا همان مرکز ترانشیپ
با ورود کشتی حامل محموله ترانشیپی وارد بندر میانی (هاب ترانشیپمنت) یا منطقه تعیین شده برای ترانشیپ، کالاها که اغلب به‌صورت کانتینر در آن بارگیری شده‌اند، تحت نظارت گمرک از کشتی اصلی تخلیه می‌شوند. هر چند که محموله تحت نظارت گمرک تخلیه می‌شود؛ اما کالاها معمولاً ترخیص نمی‌شوند و به‌عنوان کالای ترانشیپی ثبت می‌گردند.
۲- انتقال به انبار یا محوطه موقت
پس از تخلیه محموله برای نگهداری کالاها تا زمان بارگیری مجدد بر روی وسیله حملونقل بعدی به یک انبار موقت یا محوطه تعیین شده در بندر منطقه ترانشیپ منتقل خواهند شد.
۳-انتخاب و آماده‌سازی وسیله حملونقل بعدی
بر اساس مقصد نهایی و نوع کالا، وسیله حمل بعدی (کشتی فیدر، هواپیما، کامیون و غیره) انتخاب و برای بارگیری آماده می‌شود.
۴-بارگیری مجدد کانتینرها
کالاها از انبار یا محوطه موقت خارج شده و روی وسیله حمل بعدی بارگیری می‌شوند. این فرایند نیز تحت نظارت گمرک و با رعایت مقررات گمرکی انجام می‌شود.
۵-خروج از بندر ترانشیپ و ارسال به مقصد نهایی
پس از اتمام بارگیری و تکمیل و ثبت اسناد مربوط به خروج کالا و ادامه مسیر، وسیله حامل کالای ترانشیپی، بندر را به سمت مقصد نهایی ترک می‌کند.
چگونه از تأخیر در ترانشیپ جلوگیری کنیم؟
جلوگیری کامل از تأخیر در ترانشیپمنت همیشه امکان‌پذیر نیست؛ زیرا عوامل متعددی مانند شرایط آبوهوایی، ازدحام بندر، مشکلات گمرکی غیرمنتظره و غیره وجود دارند که خارج از کنترل شما هستند؛ اما با انجام اقدامات پیشگیرانه و مدیریت فعال فرایند می‌توانید احتمال و میزان تأخیرها را تا حد زیادی کاهش دهید.
از جمله راهکارهای کلیدی برای جلوگیری از تأخیر در فرایند ترانشیپ عبارت‌اند از:
- انتخاب دقیق و همکاری با شرکت‌های بازرگانی و حملونقل معتبر: سابقه عملکرد شرکت‌های بازرگانی و خطوط کشتیرانی را به دقت بررسی کنید و مطمئن شوید که شبکه ارتباطی قوی با بنادر ترانشیپ و خطوط فیدر دارند. همچنین از آن‌ها در مورد رویه‌های ترانشیپمنت، زمان‌های تخمینی و برنامه‌های احتمالی جایگزین در صورت بروز تأخیر سؤال کنید.
- انتخاب دقیق مسیر و بندر ترانشیپمنت: قبل از انتخاب بندر ترانشیپمنت، عملکرد آن را از نظر شاخص‌هایی مانند میانگین زمان تخلیه و بارگیری، میزان ازدحام و قابلیت اطمینان بررسی نمایید. بنادری را انتخاب کنید که از فناوری‌های پیشرفته مانند سیستم‌های مدیریت ترمینال (TMS) و اتوماسیون برای جابه‌جایی کانتینرها استفاده می‌کنند؛ زیرا کارآمدتر هستند و احتمال تأخیر در آن‌ها کم‌تر است. همچنین شرایط آبوهوایی در بنادر ترانشیپمنت نیز بر زمان‌بندی تحویل تأثیر دارد. مسیرهایی را انتخاب کنید که کم‌تر در معرض شرایط نامساعد جوی هستند.
- برنامه‌ریزی و هماهنگی دقیق: هنگام تعیین زمان تحویل، زمان‌های بافر برای تأخیرهای احتمالی در بندر ترانشیپ را در نظر بگیرید.
- جمع‌آوری و ارسال مستندات کامل و دقیق: مطمئن شوید که همه اسناد حملونقل، گمرکی و تجاری به طور کامل، دقیق و به موقع تهیه شده‌اند. برای سرعت دادن به فرایند بررسی اسناد، آن‌ها را قبل از رسیدن کالا به بندر ترانشیپ برای فورواردر و گمرک ارسال کنید.
- استفاده از فناوری‌های ردیابی و نظارت: برای این که بتوانید سریع به هرگونه تأخیر واکنش دهید بهتر است که از سیستم‌های ردیابی کانتینر پیشرفته برای نظارت بر موقعیت دقیق کالاها در هر مرحله از فرایند ترانشیپمنت استفاده کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال برای مدیریت اسناد، ارتباطات و هماهنگی‌های مربوط به حملونقل، فرایندها را ساده‌تر و کارآمدتر کنید.
- مدیریت ریسک: برای مقابله با تأخیرهای غیرقابل‌پیش‌بینی، یک برنامه پشتیبان شامل مسیرهای جایگزین یا بنادر ترانشیپمنت جایگزین یا حتی تغییر در برنامه تحویل به مشتری داشته باشید.
جمع‌بندی
ترانشیپمنت از ارکان اساسی حملونقل دریایی بین‌المللی است که نقش حیاتی در تسهیل تجارت جهانی دارد و با جابه‌جایی کالا بین وسایل حمل در یک نقطه میانی، امکان دسترسی به بازارهای دوردست و بنادر با محدودیت‌پذیرش کشتی‌های بزرگ و حتی تحریم‌های اقتصادی را فراهم می‌‌سازد. این روش حملونقل بین‌المللی ضمن بهینه‌سازی هزینه‌های خطوط کشتیرانی از طریق صرفه‌جویی در مقیاس، انعطاف‌پذیری و تنوع مسیرها را در زنجیره تأمین افزایش می‌دهد؛ اما حمل کالا به روش ترانشیپمنت با چالش‌هایی مانند افزایش زمان ترانزیت و خطرات احتمالی برای کالاها نیز همراه است.
برای به‌حداقل‌رساندن خطرات و تأخیرها، برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب مسیر و بندر مناسب، استفاده از فناوری‌های ردیابی پیشرفته و مدیریت صحیح ریسک ضروری است. همکاری با شرکت‌های حملونقل معتبر و متخصص نیز می‌تواند جریان روان و ارسال به موقع کالاها به مقصد نهایی را تضمین کند.
سؤالات متداول
۱-تفاوت ترانشیپ با کراس استافینگ چیست؟
در فرایند ترانشیپ محموله که در کانتینر قرار دارد، بدون تخلیه محتویات کانتینر در یک بندر میانی از یک کشتی به کشتی دیگر منتقل می‌شود تا به مقصد نهایی برسد. این روش عمدتاً در بنادر بزرگ مانند جبل علی، سنگاپور یا روتردام انجام می‌شود؛ اما در فرایند استافینگ محتویات درون کانتینر تخلیه شده و در کانتینر دیگری بارگیری می‌شود. کراس استافینگ معمولاً برای تغییر مد حمل مثلاً دریایی به ریلی یا تغییر شرکت حمل‌کننده انجام می‌شود.
۲-تفاوت ترانشیپ با ترانزیت چیست؟
در روش ترانشیپ با انتقال کالا از یک وسیله حملونقل به وسیله دیگر در یک بندر میانی، فرایند حملونقل کالا به مقصد نهایی ادامه می‌یابد و محدود به حملونقل دریایی است. درحالی‌که ترانزیت عبور کالا از قلمرو گمرکی یک کشور به کشور دیگر بدون است که هیچ محدودیتی ندارد و همه شیوه‌های حملونقل اعم از هوایی، زمینی و دریایی را شامل می‌شود. کالا در کشور سوم ترخیص می‌شود.
