بارنامه چیست؟

اگر فعال یا علاقه‌مند به حوزه حمل و نقل یا تجارت بین المللی باشید، بارها و بارها واژه بارنامه را شنیده‌اید.  بارنامه یا bill of lading سندی است که توسط شرکت‌های حمل و نقل صادر می‌شود و اطلاعاتی از قبیل مشخصات بار، مقدار بار، بیمه، مقصد و مبدا در آن ذکر می‌شود. در این بخش از مجله راهکار تجارت پایا، تعریف دقیقی از بارنامه را ارائه خواهیم داد؛ همچنین انواع بارنامه را نیز به تفکیک شرح می‌دهیم.

بارنامه چیست؟

بارنامه یا BL سندی قانونی است که توسط یک شرکت حمل و نقل برای فرستنده بار صادر می‌شود. در این سند تمامی اطلاعات مربوط به بار تعیین می‌شود. هنگامی که شرکت حمل و نقل، کالا را در مقصدی از پیش تعیین شده تحویل می‌دهد، بارنامه به عنوان رسید حمل و نقل عمل می‌کند. این سند با توجه به نوع روش حمل و نقل، همراه با محموله ارسال می‌شود و باید توسط نماینده مجاز حمل کننده بار، فرستنده و گیرنده کالا امضا شود.

نکته: در صورتی که این سند به درستی تنظیم گردد، می‌تواند از سرقت دارایی‌ها جلوگیری کند.

بارنامه انواع مختلفی دارد، بنابراین انتخاب صحیح نوع بارنامه اهمیت دارد.

دلیل اهمیت بارنامه چیست؟

بارنامه از این جهت اهمیت بالایی دارد که مالک محموله را مشخص می‌کند. درواقع به عنوان سند قانونی مالکیت عمل می‌کند و به شخص صاحب کالا این اجازه را می‌دهد تا مالکیت محموله را ادعا کند. درنتیجه این که چگونه اطلاعات آن را تکمیل کنید، بسیار ضروری است. همچنین به عنوان قراردادی مسئولیت‌های حمل کننده بار با طرف دیگر معامله را شرح می‌دهد. اهمیت بارنامه در این واقعیت نهفته است که سندی الزام آور قانونی است که تمام جزئیات لازم برای پردازش دقیق یک محموله را در اختیار حامل قرار می‌دهد. این بدان معنا است که در صورت لزوم می‌توان از آن در دعاوی قضایی استفاده کرد.

جزئیات بارنامه

بارنامه شامل نام و آدرس فرستنده و گیرنده، تاریخ حمل، مقدار، وزن و ارزش کالا است. همچنین شامل توضیحات کامل‌تری از کالا است. مثلا آیا این کالا به عنوان کالای خطرناک طبقه‌بندی می‌شود یا خیر. نوع بسته بندی مورد استفاده و دستور العمل خاص در خصوص نحوه حمل و نقل بار توسط حامل، شماره رهگیری سفارشات ویژه و … از جمله مواردی است که در بارنامه ذکر می‌شوند.

انواع بارنامه در حمل و نقل بین المللی

بارنامه در انواع مختلفی وجود دارد. انواع مختلف بارنامه عبارت‌اند از:
بارنامه هوایی: بارنامه هوایی رسیدی است که کالاهای ارسال شده توسط شرکت حمل و نقل بین المللی را شامل می‌شود تا اطلاعات دقیقی از محموله را ارائه دهد. بارنامه هوایی، خود از چند نسخه مختلف تشکیل می‌شود تا طرفین معامله بتوانند آن را مستند کنند.

• بارنامه هوایی :

بارنامه هوایی در ۱۲ نسخه ارائه می‌شود که از بین آن‌ها، ۳ نسخه دارای ارزش تجاری هستند و باقی نسخه‌ها، متعلق به شرکت حمل و نقل بار است. سه نسخه اصلی بارنامه هوایی شامل:

نسخه اصلی اول (for carrier) است که مخصوص شرکت حمل کننده یا صادر کننده کالا است.

نسخه اصلی دوم(for consignee) برای تحویل گیرنده کالا است.

نسخه اصلی سوم (for shipper) نیز برای فرستنده کالا است

• بارنامه دریایی :

پس از اینکه محموله در کشتی بارگیری شد، سندی تحت عنوان بارنامه دریایی bill of lading توسط شرکت کشتیرانی یا نماینده آن به فرستنده یا صاحب کالا تحویل داده می‌شود. تمامی شرایط حمل از جمله نام بندر بارگیری و تخلیه، نام کشتی، وزن، حجم و نوع کالا، تاریخ حمل کشتی، کرایه حمل در بارنامه ذکر می‌شود.

انتخاب نوع بارنامه ضروری است چرا که این‎کار میتواند از تاخیر در تحویل بار به گیرنده جلوگیری کرده و همچنین به یافتن کالاهایی که در طول حمل و نقل گم میشوند کمک کند.

• بارنامه زمینی :

بارنامه زمینی (Land Waybill)، سندی است که در حمل و نقل بار به وسیله خودرو یا وسایل نقلیه زمینی صادر می‌شود. بارنامه زمینی در واقع به عنوان مدرک حمل و نقل برای ثبت اطلاعات بار و نحوه ارسال آن از مبدا به مقصد کاربرد دارد. اطلاعات بارنامه زمینی توسط صاحب بار، شرکت حمل و نقل و یا راننده تکمیل می‌شود. مواردی چون اطلاعات صاحب بار، توضیحات مربوط به بار، مسیر حمل و نقل، اطلاعات وسیله نقلیه، شرایط تحویل و هزینه‌ها در بارنامه زمینی قید شده است.

تغییر نام صاحب کالا در بارنامه چگونه است؟

بارنامه سندی است که تعیین کننده مالک کالا است. برای مثال کانتینری از چین به ایران ارسال می‌شود و نام صاحب کالا در بارنامه، x است. در واقع خریدار کالا هیچ اهمیتی ندارد، تنها نام فردی که در بارنامه به عنوان صاحب کالا درج شده است حائز اهمیت است. برای اینکه بتوان نام صاحب کالا را در بارنامه تغییر داد، باید به سوپلایر یا نماینده شرکت کشتیرانی در مبدا درخواست تغییر نام در بارنامه را ارسال کنیم. بعد از پرداخت هزینه، تغییرات اعمال خواهند شد. اما هنگامی که بارنامه به نام ترخیص کار است، بعد از رسیدن بار به گمرک، صاحب کالا از ترخیصکار درخواست می‌کند تا بار را به نام وی بزند. این کار بدون پرداخت هزینه انجام می‌شود.

قوانین و مقررات بارنامه

شرکت حمل و نقل، فروشنده و راننده باید قوانین مربوط به بارنامه را رعایت کنند.

شرکت حمل و نقل وظیفه دارد تا ضوابط بارنامه را مشخص کند، بارنامه را صادر کند، پروانه عبور را اخذ نماید و این سند را تحت پوشش بیمه صادر کند.

فروشنده یا فرستنده وظیفه دارد آدرس دقیق محل بارگیری کالا را اعلام کند،

آدرس محل دقیق تخلیه بار را اعلام کند،

مشخصات دقیق کالا را ذکر کند،

بار را به موقع بارگیری کند،

مقررات مربوط به تخلیه به موقع کالا به منظور جلوگیری از ضرر و زیان حق توقف یا دموراژ را رعایت کند،

کرایه را به حمل کننده کالا پرداخت کند.

توجه داشته باشید که این اطلاعات بسته به قرارداد اینکوترمزی دارد که مورد توافق طرفین بوده است.

راننده وظیفه دارد هنگام بارگیری و یا تخلیه کالا به موقع در محل حاضر شود،
کالا را در زمان مقرر شده به مقصد برساند،

کالا را تا زمان تحویل محفوظ نگه دارد.

دفترچه کارنه تیر چیست؟

هنگامی که حمل و نقل کالا به صورت زمینی صورت می‌گیرد، ممکن است وسیله نقلیه از چند کشور عبور کند تا به مقصد برسد. در این حالت، بار باید قبل از ورود به خاک هر کشور، توسط مامورین گمرک بازرسی شوند. این پروسه بسیار وقت گیر است و باعث می‌شود که کالا در موعد مقرر به مقصد نرسد. به منظور حل این مشکل از دفترچه کارنه تیر استفاده می‌شود. کشور مبدا بعد از بررسی بار را پلمپ کرده و هیچ کشوری نمی‌تواند در مسیر حمل بار، آن را بازرسی کند.

در واقع حمل کننده بار با ارائه این دفترچه نیاز نیست تا به تمامی کشورها پاسخگو باشد و با ارائه آن به مامور گمرک، می‌تواند از مرز عبور کند.

جمع‌بندی

بارنامه قراردادی است که توسط یک شرکت حمل و نقل برای فرستنده ارسال می‌شود که در آن مقدار، نوع و مقصد کالای ارسال شده مشخص می‌شود. اطلاع از انواع مختلف بارنامه برای انتخاب مناسب ترین گزینه آن‌ها نکته بسیار مهمی است که در این بخش از مجله راهکار تجارت به آن پرداخته شد.