کد تعرفه گمرکی چیست؟

کد تعرفه گمرکی یکی از مهم‌ترین اصطلاحات گمرکی است که نقش پررنگی در واردات و صادرات ایفا می‌کند. اهمیت تعرفه گمرکی تنها به پرداخت مبالغ مالی خلاصه نمی‌شود، بلکه تصمیمات تجاری، انتخاب مسیر حمل‌ونقل، رقابت‌پذیری کالا در بازار داخلی و حتی میزان سود یا زیان یک معامله را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل، هر واردکننده و صادرکننده‌ای برای فعالیت موفق، ناچار است به‌خوبی با این مفهوم و شیوه اعمال آن آشنا باشد.

کد تعرفه گمرکی چیست؟

کد تعرفه گمرکی یا (HS Code (harmonized system یک شماره 8 رقمی طبق استاندارد جهانی است که برای شناسایی نوع کالا در فرآیند واردات و صادرات به‌کار می‌رود. این کد توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) تعریف شده و در اکثر کشورها مشترک است.
هر کالا یک کد تعرفه مخصوص دارد که با آن، میزان حقوق ورودی، سود بازرگانی، مالیات و حتی محدودیت‌ها یا ممنوعیت‌های واردات مشخص می‌شود.

Wco چیست؟

یک سازمان بین دولتی می‌باشد که در بلژیک پایه گذاری شده است. یکی از فعالیت های این سازمان رده بندی کالا ها و ارزش گذاری است. این سازمان به سازمان جهانی گمرک مشهور است و از سامانه ی هماهنگ شده کالا (HS) یا همان تعرفه گمرکی پشتیانی میکند. تمامی کشورهای تابع wco از سیستم تعرفه ی HSاستفاده میکنند.

مفهوم عمومی اما نادرست تعرفه گمرکی

بسیاری از افراد وقتی می‌پرسند «تعرفه یک کالا چقدر است؟» در واقع منظورشان حقوق ورودی آن کالا است. مثلاً اگر بپرسند «تعرفه مداد رنگی چند درصد است؟» پاسخ داده می‌شود ۵۵ درصد، که در حقیقت میزان حقوق ورودی آن کالا محسوب می‌شود، نه خود تعرفه.

نحوه استعلام کد تعرفه گمرکی کالاها

برای اینکه بدانید کالای شما تحت چه کد تعرفه گمرکی (HS Code) طبقه‌بندی می‌شود، چند روش معتبر وجود دارد:

• کتاب مقررات صادرات و واردات: این کتاب هر سال توسط وزارت صمت منتشر می‌شود. شامل جداول کامل تعرفه‌ها، کد هشت‌رقمی هر کالا و میزان حقوق ورودی آن است.
• سامانه جامع گمرک ایران: با ورود به سامانه جامع گمرکی، می‌توانید نام کالا یا مشخصات آن را جستجو کنید. سامانه کد تعرفه، درصد حقوق ورودی و شرایط خاص واردات آن کالا را نمایش می‌دهد.
• سامانه آنلاین تجیار: تجیار یکی از پلتفرم‌های جامع و قدرتمند در حوزه بازرگانی و گمرک است. کافیست با ثبت‌نام رایگان وارد پنل کاربری شوید و نام کالا را در حالت جست‌وجوی تعرفه وارد کنید.
• مشاوره با ترخیص‌کار یا کارشناس بازرگانی: در برخی موارد انتخاب کد تعرفه ممکن است پیچیده باشد (به‌ویژه برای کالاهای جدید یا چندمنظوره). در این شرایط، مشاوره با یک ترخیص‌کار حرفه‌ای یا شرکت بازرگانی بهترین راه است تا از ثبت اشتباه و جریمه‌های احتمالی جلوگیری شود.

پیامدهای انتخاب نادرست کد تعرفه

انتخاب درست کد تعرفه گمرکی برای هر کالا بسیار حیاتی است، چون این عدد مبنای محاسبه حقوق ورودی، مالیات و حتی امکان ورود کالا به کشور است. کوچک‌ترین خطا در تعیین کد می‌تواند باعث محاسبه اشتباه هزینه‌ها، ایجاد مغایرت در اظهارنامه و در نهایت توقف کالا در گمرک شود.
یکی از واردکنندگان هنگام اظهار کالا، پمپ آب صنعتی را به اشتباه با کد مربوط به پمپ کشاورزی ثبت کرده بود. چون تعرفه گمرکی پمپ کشاورزی پایین‌تر است، ابتدا هزینه حقوق ورودی کمتر محاسبه شد. اما در زمان بررسی کارشناسان گمرک مشخص شد کالا صنعتی است. نتیجه این اشتباه، علاوه بر الزام به پرداخت مابه‌التفاوت تعرفه، تأخیر چند هفته‌ای در ترخیص و تحمیل هزینه‌های انبارداری بود.

ساختار کد تعرفه گمرکی

کد تعرفه گمرکی از اعداد چندرقمی تشکیل شده است:
۶ رقم اول: کد استاندارد جهانی (HS) که در همه کشورها یکسان است.
۲ تا ۴ رقم بعدی: جزئیات ملی یا منطقه‌ای که هر کشور برای تفکیک دقیق‌تر کالا اضافه می‌کند.
در ایران معمولاً کد تعرفه‌ها ۸ رقمی هستند و هر کالا با همین کد شناسایی و مشمول حقوق ورودی می‌شود.

اولویت‌بندی تعرفه گمرکی کالاها

دولت برای مدیریت منابع ارزی و جلوگیری از خروج بی‌رویه ارز، واردات کالاها را در قالب چند اولویت دسته‌بندی کرده است:
اولویت ۱: کالاهای اساسی و ضروری که امکان واردات آن‌ها با ارز دولتی یا ترجیحی وجود دارد.
اولویت ۲: کالاهایی که از مسیرهای مختلف وارد کشور می‌شوند، از جمله:

• استفاده از پروانه‌های صادراتی (صادرات در مقابل واردات)
• خرید ارز از سیستم بانکی
• تأمین از محل حساب ارزی واردکننده (مانند برات وصولی)

اولویت ۴: کالاهایی که ورود آن‌ها به کشور ممنوع است و هیچ مجوزی برای واردات آن‌ها صادر نمی‌شود.