گواهی مبدا یک سند رسمی است که توسط اتاق بازرگانی کشور مبدا برای هر کالای صادراتی صادر می‌شود. این گواهی به طور جداگانه برای هر مورد صادرات تهیه می‌شود و نشان‌دهنده مکان تولید کالا است. می‌توان گفت که این سند اطلاعات مربوط به مبدأ کالا را اعلام می‌کند و یکی از مدارک ضروری برای عبور کالاها از گمرک است. با مطالعه این مقاله، پاسخ به تمامی سوالات شما در خصوص اهمیت و استفاده از گواهی مبدا داده خواهد شد.
تاریخچه گواهی مبدا
تاریخچه گواهی مبدا به سال‌های دوری بازمی‌گردد که این سند برای کالاهای صادراتی به‌کار گرفته می‌شده‌است. به‌طور کلی از سال ۱۹۲۳ میلادی، با تشکیل کنوانسیون بین‌المللی ژنو به همراه تأیید دیگر اسناد صادراتی و تدوین مقررات تسهیل تشریفات گمرکی، این سیاق شروع به کار کرد. از آن زمان، دولت‌ها به‌منظور صدور گواهی مبدا، سازمان‌های مرتبطی را در داخل کشورهای خود تشکیل دادند. این سازمان‌ها مسئولیت تدوین و اعتبارسنجی این سند را در چارچوب قوانین ملی به عهده دارند.
تشخیص ضرورت صدور گواهی مبدا
برخلاف گمان‌های عمومی، اتاق بازرگانی مسئولیت تشخیص ضرورت یا عدم ضرورت صدور گواهی مبدا برای کالاهای صادراتی را بر عهده ندارد. این وظیفه به عهده واردکننده کالا است که باید با توجه به نوع کالا و شرایط صدور، تصمیم به درخواست یا عدم درخواست این سند را بگیرد.
موارد درج شده در گواهی
اگرچه ممکن است برخی از جزئیات در گواهی مبدا هر کالا با دیگری تفاوت داشته باشد اما به‌طور کلی، این گواهی شامل اطلاعات زیر است:
- اطلاعات کامل صادرکننده، از جمله نام، آدرس و تلفن
- اطلاعات کامل واردکننده، شامل نام، آدرس و تلفن
- نام بندر مبدأ و مقصد و نوع حمل (دریایی، زمینی، ریلی یا هوایی)
- مهر تایید اتاق بازرگانی صادرکننده
- شماره ردیف کالا
- مشخصه خاص کالا و بسته‌بندی
- تعداد و نوع بسته‌بندی، همراه با توضیح ماهیت و مشخصات کالای هر بسته
- شماره تعرفه محصول در کشور صادرکننده
- وزن ناخالص کل بار
- شماره و تاریخ فاکتور صادر شده
- مهر و امضاء اتاق بازرگانی کشور مبدأ
- مهر و امضاء شرکت صادرکننده
علاوه بر این، شماره سریال یا شماره گواهی در قسمت بالای صفحه و در سمت راست قید می‌شود. این کادر تعیین کننده اتاق بازرگانی کشور صادرکننده است و مهر این اتاق نیز روی آن قرار دارد.
اهمیت گواهی مبدا از دیدگاه خریدار
با توجه به فاصله‌ی قابل توجه بین خریدار و فروشنده در زمینهٔ واردات و صادرات، گواهی مبدا می‌تواند برای خریدار به‌عنوان یک علامت اطمینان از کیفیت و اعتبار محصول مورد نظر عمل کند. این سند، به نوعی تاییدیه‌ای است که محل تولید کالا را مشخص می‌کند و به خریدار اطمینان می‌دهد که محصول از منبع اعتبارساز و مطمئنی به دست می‌آید. همچنین، این گواهی به‌عنوان یک مدرک رسمی تنظیم شده براساس استانداردها و قوانین مشخص خود، از طریق اشخاص مختصص و متعهد صادر می‌شود که اعتبار آن را تضمین می‌کند.
اهمیت گواهی مبدا از دیدگاه مقامات کشور مقصد
در کشور مقصد، مقامات مختلف از جمله بانک‌ها، وزارت‌خانه‌های کشاورزی، صنعتی، دانشگاهی، بهداشتی و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی این امکان را دارند که درخواست صدور گواهی مبدا را برای مبدأ خاصی ارائه کنند. در این زمینه، گواهی مبدا بیشترین اهمیت را برای گمرک، وزارت‌خانه‌های صنعتی و بانک‌ها دارد. این سند به‌عنوان یک مدرک رسمی و اعتباری شناخته می‌شود که برای تسهیل عمور گمرکی و اطلاعات مالی در کشور مقصد حیاتی است.
مدارک مورد نیاز جهت صدور گواهی مبدا
از مدارک موردنیاز جهت صدور گواهی مبدا می‌توان به پروانه گمرکی، بارنامه حمل، کارت بازرگانی و گواهی مبدا اشاره کرد. در ادامه توضیحات تکمیلی این موارد را برای شما آورده‌ایم.
۱. تصویر پروانه گمرکی
تصویر رسمی و معتبر پروانه گمرکی فراهم شده توسط صادرکننده.
۲. تصویر بارنامه حمل
تصویر بارنامه حمل محموله، که جزئیات حمل و نقل کالا را شامل می‌شود.
مطالعه مقاله بارنامه چیست ؟
۳. تصویر کارت بازرگانی
تصویر کارت بازرگانی صادرکننده.
مطالعه مقاله شرایط دریافت کارت بازرگانی
۴. فرم گواهی مبدا به زبان انگلیسی و بدون هر نوع خط خوردگی
فرم گواهی مبدا که به زبان انگلیسی تدوین شده و هیچ گونه خطا یا اشکال ظاهری نداشته باشد.
۵. فیش بانکی مربوط به هزینه صدور گواهی مبدا
فیش بانکی که مبلغ مرتبط با هزینه صدور گواهی مبدا را نشان دهد.
توجه شود که:
- در صورت صادرات فرش‌ها و گلیم‌های دست‌باف، اصل پروانه گمرکی نیز باید ارائه شود.
- در صورت وجود شک یا شبهه در مورد اصالت تصویر پروانه گمرکی، ارائه اصل پروانه گمرکی یا بارنامه حمل الزامی است.
این مدارک به‌منظور تضمین اصالت و اعتبار گواهی مبدا و همچنین جلب اطمینان از سوی مقامات گمرکی و دیگر نهادهای مربوطه مورد نیاز است.
صدور گواهی مبدا
صدور گواهی مبدا به‌طور کلی به سه شکل مختلف و بر اساس شرایط مختلف انجام می‌شود:
- فرم‌های مورد استفاده برای صادرات به کشورهای اروپایی، آمریکایی، اقیانوسیه، ژاپن، قرقیزستان، قزاقستان، بلاروس، اوکراین، ترکیه و روسیه:
بر اساس تقاضاها و قوانین مربوط به هر کشور، فرم‌های خاصی برای این گروه از کشورها تهیه و تنظیم می‌شود. این فرم‌ها شامل جزئیات مختلفی در مورد مبدأ کالا، صادرکننده، واردکننده و سایر اطلاعات ضروری هستند.
- فرم‌های مورد استفاده برای کشورهای آسیایی و آفریقایی:
این گونه فرم‌ها نیز بر اساس نیازها و قوانین مربوط به هر کشور در منطقه آسیا و آفریقا طراحی و تهیه می‌شوند. اطلاعات مورد نیاز در این فرم‌ها نیز به شکل دقیقی مشخص شده و ویژگی‌های کالا، منشأ و سایر اطلاعات لازم را دربر می‌گیرند.
- فرم‌های صادر شده برای کشورهای تحت توافق با ایران در مورد کالای خاص:
برای کشورهایی که توافق‌نامه‌های خاصی با ایران دارند، فرم‌های خاصی به‌منظور صدور گواهی مبدا آماده می‌شود. این فرم‌ها با توجه‌به نیازها و مقررات کشور مقصد و نوع کالاهایی که مورد صادرات قرار می‌گیرند، پیاده‌سازی می‌شوند.
این تفاوت‌ها در فرم‌های صدور گواهی مبدا به‌منظور انطباق با قوانین و مقررات هر کشور و نیازهای مختلف صادرکنندگان و واردکنندگان متناسب با هر بازار خاص ایجاد شده‌اند.
نهادهای مسئول صدور گواهی مبدا در ایران
۱. اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن
در کل، در سطح کشور ۳۴ اتاق بازرگانی و صنایع و معادن وجود دارد. این اتاق‌ها علاوه بر ارائه خدمات مشاوره و حمایت به کسب و کارها، مسئولیت صدور گواهی مبدا نیز را بر عهده دارند.
۲. سازمان بنادر و دریانوردی یا مناطق ویژه اقتصادی
سازمان بنادر و دریانوردی به‌عنوان یک نهاد مسئول در زمینه حمل و نقل بین‌المللی نیز ممکن است نقشی در صدور گواهی مبدا داشته باشد. همچنین، در کشور ۱۹ منطقه ویژه اقتصادی وجود دارد که ممکن است در این زمینه وظایفی را بر عهده داشته باشند.
۳. سازمان مناطق آزاد
در سطح کشور، ۶ منطقه آزاد وجود دارد و سازمان مناطق آزاد در این مناطق نقش اصلی را ایفا می‌کند. این سازمان‌ها ممکن است نقشی در صدور گواهی مبدا بر عهده داشته باشند، به‌خصوص زمانی که کالاها از مناطق آزاد به کشورهای دیگر صادر می‌شوند.
هرکدام از این نهادها با توجه به وظایف و صلاحیت‌های خود، در فرآیند صدور گواهی مبدا دخالت دارند و نقش مهمی در تسهیل صادرات دارند.
مطالعه بیشتر درباره مناطق آزاد
نحوه دریافت حضوری گواهی مبدا
برای دریافت گواهی مبدا به‌صورت حضوری، می‌توانید به مراکز مختلفی مراجعه کنید که در صدور این سند فعالیت دارند.
۱. مناطق آزاد
در مناطق آزاد، مسئولیت صدور گواهی مبدا برعهده سازمان منطقه آزاد است. بنابراین، می‌توانید به دفاتر این سازمان در منطقه مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت کنید.
۲. سایر مناطق
در سایر مناطق، باید به اتاق بازرگانی صنایع و معادن مراجعه کنید. این اتاق‌ها نیز مسئولیت صدور گواهی مبدا را بر عهده دارند.
نحوه دریافت از طریق سایت
شما می‌توانید به جای حظور داشتن جهت دریافت گواهی مبدا، از طریق وب سایت نیز این گواهی را دریافت کنید. مراحل دریافت گواهی مبدا به صورت آنلاین به شرح زیر است:
· مراجعه به سایت بازرگانی هوشمند
ابتدا به سایت بازرگانی هوشمند مراجعه کنید.
· تکمیل اطلاعات
پس از ورود به سایت، با استفاده از شماره کارت بازرگانی، بخش‌های مربوطه را تکمیل کنید.
· وارد کردن اطلاعات اظهارنامه
شماره اظهارنامه صادراتی و مشخصات آن را وارد کرده و سپس به صفحه اصلی بخش گواهی مبدا بروید..
مطالعه مقاله اظهارنامه چیست ؟
· تکمیل اطلاعات کارت بازرگانی
در این مرحله، اطلاعات کارت بازرگانی خود را مشاهده و تنها شماره همراه خود را درج نمایید.
توجه شود که:
- در صورت گم شدن گواهی، باید نامه‌ای برای اعلام مفقودی تنظیم کنید تا مراحل لازم جهت صدور گواهی جدید انجام شود.
- این روند امکان پذیر است ولی باید با شرایط و قوانین مربوطه هر سازمان و اتاق بازرگانی هماهنگ شود.
اصطلاحات گمرکی
اصطلاحات گمرکی دایره لغات و مفاهیمی هستند که هر شخصی که قصد واردات یا صادرات را دارد باید با آن‌ها آشنایی کامل داشته باشد. در ادامه به تمامی این اصطلاحات خواهیم پرداخت:
۱. بارنامه یا اسناد حمل
بارنامه یا اسناد حمل در مواقع صادرات به کمک شما می‌آید. بارنامه سندی است که که بر اساس آن کل بار یا قسمت جزئی از آن برای مقصد گیرنده ارسال می‌شود.
۲. سیاه تجاری
سیاهه تجاری همانند فاکتور فروش عمل می‌کند. مشخصات فرستنده، نوع بار، میزان بار، مشخصات گیرنده، قیمت و دیگر مشخصات که برای یک فاکتور فروش نوشته می‌شود.
۳. بیمه نامه
یکی از اصلی‌ترین کارها هنگام واردات یا صادرات، گرفتن برگه بیمه نامه بار می‌باشد، با این کار شما بار خود تا رسیدن به مبدا یا مقصد مورد نظر بیمه می‌کنید.
۴. پروانه تردد
این یکی از اصطلاحات بسیار مهم گمرکی است. این اصطلاح برای وسیله نقلیه‌ای است که می‌خواهد از مرز خارج شود. اطلاعاتی همچون میزان بار، مرز خروجی، زمان سفر و مدت زمان حرکت در آن درج می‌شود. این اطلاعات توسط راهداری و حمل نقل جاده‌ای ایجاد می‌شود.
۵. مانیفست
مانیفست (manifest) به مجموعه محموله یا کالایی که توسط یک وسیله باربری (چه هواپیما چه کشتی)، حمل می‌شود. این اصطلاح گمرکی اغلب با بارنامه اشتباه گرفته می‌شود. در مانیفست اطلاعات گیرنده، فرستنده و مقصد کل بار خورده می‌شود.
۶. کارنه تیر
کارنه تیر (TIR CARNET) در زمان باربری‌های زمینی که قرار است از کشورهای دیگر عبور کند، به کار می‌رود. کارنه تیر باعث تسهیل امور گمرکی در مرزهای بین دو کشور می‌شود.
۷. استریپ
زمانی که کالای شما در کشور مبدا از گمرک خارج و در وسیله باربری بار زده شود، از این اصطلاح استفاده می‌شود.
۸. کابوتاژ
کابوتاژ یکی از اصلاحات بین‌المللی گمرکی است. زمانی یک بار یا محموله‌ای از گمرک یک کشور بارگیری و به گمرک دیگری در همان کشور برود، یعنی جابه‌جایی داخل مرزی شود، از این اصطلاح استفاده می‌شود.
مطالعه بیشتر درباره کاپوتاژ و مفهوم آن
مجموعه راهکار تجارت پایا با بیش از ۲۰ سال سابقه در زمینه تجارت و بازرگانی در کنار شما بازرگانان و تجار کشور ، فعالیت‌های بازرگانی را تسهیل کرده و اقدامات لازم را در جلوگیری از هدردرفت هزینه و زمان شما انجام می‌دهد.
