بازرگانان در مسیر واردات کالا با چالش های بسیاری مواجه می‌شوند که حق العملکار یا کارگزار گمرک (custom brokers)، توانایی برطرف کردن این چالش‌ها را دارد. در این بخش از مجله راهکار تجارت پایا قصد داریم تا با حق العمل کار گمرک بیشتر آشنا شده و وظایف آن را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین به تفاوت‌های حق العملکار با ترخیص کار که سوال بسیاری از فعالین در این زمینه است نیز خواهیم پرداخت.
حق العملکار کیست؟
حق العمل کار شرکت یا شخص حقیقی یا حقوقی است که به نام خود ولی به حساب و دستور شخص دیگری معامله‌ای را انجام میدهد. حق العملکاری با وکالت و نمایندگی تفاوت دارد چرا که نماینده اعلام می‌کند که وکیل شخص دیگری است؛ اما در حق العمل کاری، حق العمل کار نام آمر را عنوان نمی‌کند و به طور مخفی وکالت شخص دیگری را بر عهده گرفته و کارها را انجام میدهد.
در این صورت طرف معامله حتی نمی‌داند که آن سوی معامله کیست و حق العملکار را به عنوان نماینده وی می‌شناسد.
امور مربوط به ترخیص کالا توسط حق العملکار انجام میشود. حق العمل کار فردی است که دارای کارت حق العملکاری بوده و همچنین این کارت به افرادی که در آزمون قبول شده‌اند تعلق پیدا می‌کند.
مطالعه بیشتر درباره ترخیص کالا و مراحل آن
آمر کیست؟
آمر شخصی است که سفارش و دستور انجام معامله ای را به حق العملکار میدهد و طبق بند ۲ قانون تجارت، آمر تاجر شناخته میشود.
اهمیت حق العمل کاری
به دلیل پیچیدگی‌هایی که فرآیند ترخیص کالا دارد، مالکان کالا ترجیح می‌دهند تا شخصی که دارای کارت حق العملکاری و مجوز رسمی از گمرک است؛ به عنوان حق العمل کار، فرایند ترخیص کالای آن‌ها را انجام دهد. از طرفی دریافت کارت حق العمل کاری پس از قبولی در آزمون حق العمل کاری به دست می آید.
تفاوت حق العمل کار و ترخیص کاری چیست؟
قبل از اینکه بخاهیم تفاوت حق العمل کاری و ترخیصکاری را بدانیم، لازم است تا ابتدا تعاریف هر یک را شرح دهیم.
حق العمل کار شخصی که به دلیل داشتن کارت حق العملکاری در گمرک، می‌تواند بدون واسطه و به طور مستقیم، کالای وارداتی و یا صادراتی از گمرک را ترخیص کند. حق العملکار مالک کالا به حساب نمی‌آید و مسئولیتی در قبال کالاهای موجود در گمرک ندارد.
ترخیص کار شخصی است که به نمایندگی از صاحب کالا، فرآیند ترخیص کالا را انجام میدهد.
در هر دوی این تعاریف، نه حق العملکار مالک کالا حساب میشود و نه ترخیص کار، اما حق العملکار به دلیل نماینده کالا (غیر مستقیم) صاحب کالا محسوب شده و تمامی مسئولیت‌ها بر عهده اوست در حالی که ترخیص کار هیچ مسئولیتی در قبال اقدامات صاحب کالا ندارد.
مطالعه مقاله ترخیص کار کیست ؟
تفاوت حق العمل کار و دلال چیست؟
حق العمل کار با دلال تفاوت دارد. دلال یا واسط، معامله را به نام و حساب شخص دیگری انجام میدهد اما حق العمل کار معامله را به نام خود اما به حساب شخص دیگری انجام میدهد. به عبارت دیگر دلال واسطه است
وظایف حق العملکار چیست؟
حق العملکار وظیفه دارد که در حدود اختیارات خود که توسط آمر تعیین شده، عمل کند و از حدود اختیارات خود خارج نشود. برخی از مسئولیت‌های حق العمل کار عبارت‌اند از:
- انجام دستورهای آمر
- انجام معامله به نفع خود
- ذینفع نبودن در معامله
- تکلیف به اطلاع رسانی
- وکالت و امانت
- حق العملکار مکلف به بیمه اجناسی که است که آمر دستور داشته باشد.
- مناف معامله
حق العملکار از دیدگاه قانون امور گمرکی
کارگزار گمرکی در گمرک به شخصی اطلاق می شود که تشریفات گمرکی کالای متعلق به اشخاص دیگر را به وکالت از طرف آنان انجام دهد. حدود اختیارات وکیل باید به تفکیک در وکالتنامه رسمی که توسط موکل در فرم نمونه ارائه شده توسط گمرک ایران تنظیم می شود.
- آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی ماده ۱۹۰
اشخاصی که به نمایندگی یا وکالت از طرف صاحبان کالا در مراجع رسیدگی به اختلافات گمرکی شرکت می نمایند، باید دارای پروانه وکالت دادگستری یا کارشناس رسمی یا کارگزار گمرکی یا نماینده قضایی یا کارمند شخص حقوقی دارای شرایط موضوع تبصره (۲) این ماده باشند
- آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی ماده ۱۹۲
برای کارمندان کارگزاران گمرکی، کارت مخصوص از طرف گمرک با معرفی رسمی کارگزار گمرکی صادر میشود. امضای اسناد و اظهارنامه با کارگزار گمرکی یا کارمند تمام وقت و موظف او که دارای وکالت نامه رسمی از وی باشد، امکان‌پذیر است.
- آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی ماده ۱۹۳
کارگزار گمرکی موظف است آمار عملیاتی را که در گمرک انجام میدهد، در دفتر مخصوصی که حاوی اطلاعات مذکور در اظهارنامه و پروانه گمرکی، طبق نمونه تعیین شده توسط گمرک ایران، به تفکیک هر گمرک ثبت و به محض درخواست گمرک، آن را جهت بررسی ارائه نماید.
- آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی ماده ۱۹۴
از نظر نحوه انجام تشریفات گمرکی و میزان جرایم احتمالی، تفاوتی بین صاحب کالا که شخصا و یا از طریق کارگزار گمرکی یا نماینده خود اقدام می‌نماید، وجود ندارد. گمرک ایران مجاز است برای صاحبان کالا که از کارگزاران گمرکی استفاده می‌نماید تسهیلات ویژه‌ای مطابق قوانین و مقررات مربوطه در نظر گیرد.
آزمون حق العملکاری
آزمون حق العمل کاری عموما به صورت دوره‌ای برگزار میشود. مسئول برگزاری آزمون حق العملکاری، بر عهده سازمان گمرک جمهوری اسلامی است. این سازمان اطلاعات و شرایط ثبت‌نام در سایت خود به نشانی IRICA.IR قرار داده و داوطلب می‌تواند با پیگیری اطلاعات این سایت، از ضوابط آن مطلع گردد.
در آزمون حق العملکاری، گمرک سازمان سنجش را به عنوان سایت آزمون حق العملکاری گمرک ۱۴۰۲ معرفی کرده است.
در هر دوره، گمرک اطلاعیه‌های ثبت‌نام و برگزاری آزمون خود را از طریق سایت رسمی سازمان سنجش اعلام می‌دارد.
شرایط عمومی برای اخذ مجوز حق العملکاری
افرادی که دارای شرایط زیر هستند می‌توانند مجوز حق العمل کاری دریافت کنند :
- تابعیت ایران
- نداشتن سوء پیشینه کیفری
- عدم سابقه قاچاق گمرکی به گواهی گمرک ایران
- دارا بودن حداقل مدرک کاردانی در رشته‌های امور گمرکی یا حدقل کارشناسی در سایر رشته‌ها
- دارا بودن گواهی پایان خدمت و یا معافیت دائم از خدمات نظام وظیفه
- عدم اشتغال به شغل دولتی
- موفقیت در آزمون مربوط به قوانین گمرکی صادرات، واردات و تجارت برگزار شده از سوی گمرک
- داشتن حداقل ۲۵ سال تمام
- در خصوص اشخاص حقوقی، نیاز است تا مدیر عامل و یا رئیس هیئت مدیره دارای شرایط یاد شده باشند.
مدرک لازم برای صدور مجوز حق العمل کاری
برای صدور مجوز حق العمل کاری به مدارک زیر نیازمی‌باشد :
- تصویر شناسنامه
- کارت ملی
- تصویر مدرک تحصیلی
- داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت دائم برای آقایان
- گواهی عدم سو پیشینه کیفری
- گواهی قبولی در آزمون
تمدید مدرک حق العملکاری
برای تمدید مدرک حق العملکاری، لازم است تا متقاضی پس از ارائه گواهی سازمان امور مالیاتی مبنی بر نداشتن بدهی مالیاتی طبق دستورالعامل های گمرکی هر ۲ سال یکبار اقدام کند.
جمع‌بندی
حق العملکاری یا کارگزار گمرکی از جمله مهم ترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی هستند که بسیاری از افراد آن را با ترخیص کاری اشتباه می‌گیرند ما در این مطلب سعی بر آن داشتیم تا تفاوت این دو کلمه را بررسی کنیم. مجموعه راهکار تجارت پایا با بیش از ۱۵ سال سابقه در زمینه تجارت و بازرگانی آماده است که در کنار شما بازرگانان و تجار گرامی کشور ، فعالیت های بازرگانی را تسهیل کرده و اقدامات لازم را در جلوگیری از هدر رفت زمان و هزینه های مالی ، به عمل آورد .
۱-زمان لازم برای صدور مجوز حق العملکاری بعد از تایید مدارک چقدر است؟
زمان لازم برای صدور مجوز حق العملکاری ۶۰ روز کاری است. و مدت اعتبار آن نیز ۲۴ ماه است.
۲-زمان تمدید مدرک حق العمل کاری چقدر است؟
مدت اعتبار مدرک حق العملکاری ۲ سال است و بعد از آن کارگزار باید نسبت به تمدید آن اقدام کند.
