به طور کلی هنگامی که در فرآیند صادرات و واردات، از کانتینرهای اجاره شده از شرکتهای حمل و نقلی بیشتر از زمان مشخصی استفاده کنید، ملزم به پرداخت هزینههایی خواهید شد. دموراژ (Demurrage) یکی از این هزینهها است. در این مطلب قصد داریم دموراژ را که یکی از مهمترین اصطلاحات بازرگانی است را به شما آموزش دهیم؛ هزینههای دموراژ، تفاوت آن با دیتنشن و دیسپچ را شرح دهیم. با ما همراه باشید.
دموراژ چیست؟
به طور خلاصه جریمه دیرکرد عودت کانتینر که توسط صاحب کالا باید پرداخت شود، دموراژ (به انگلیسی Demurrage) نام دارد.
به زبان سادهتر، تاجر یا بازرگان برای حمل کالا توسط کشتی نیاز به کانتینر دارد. شرکت کشتیرانی کالای شما را درون کانتینر قرار داده و آن را به صورت اجارهای در اختیارتان میگذارد. به محض تخلیه کالا در مقصد، این کانتینر باید به شرکت کشتیرانی بازگردانده شود. بر اساس قراردادی که میان شما و شرکت حملونقل بسته میشود، معمولاً یک بازه زمانی مشخص برای استفاده رایگان از کانتینر تعیین میگردد؛ این بازه را فری تایم (Free Time) مینامند و ممکن است ۱۰، ۱۴ یا ۲۱ روزه باشد. اگر کانتینر پیش از پایان فری تایم به شرکت عودت داده شود، هزینهای از شما دریافت نمیشود. اما به محض پایان یافتن این مدت، جریمه دیرکرد به صورت روزشمار محاسبه خواهد شد.
تفاوت دموراژ و دیتنشن
دموراژ زمانی اعمال میشود که کانتینر در محوطه بندر یا ترمینال بیش از مدت تعیین شده (فریتایم) باقی بماند. در واقع شما بار را هنوز از بندر خارج نکردهاید اما چون کانتینر در اختیار شما بوده و فریتایم تمام شده، جریمه دموراژ محاسبه میشود.
از سوی دیگر، دیتنشن زمانی است که کانتینر از بندر خارج شده ولی صاحب کالا آن را دیرتر از موعد مقرر به شرکت کشتیرانی بازگردانده باشد. یعنی بارگیری یا تخلیه انجام شده اما کانتینر همچنان نزد شماست و به همین دلیل هزینه دیرکرد تحت عنوان دیتنشن دریافت میشود.
تفاوت دموراژ و دیسپچ
دموراژ و دیسپچ کاملاً در نقطه مقابل هم قرار دارند. دموراژ جریمهای است که بابت دیرکرد در بازگرداندن کانتینر به صاحب کالا تحمیل میشود. اما دیسپچ حالتی است که اگر بار سریعتر از مدت مشخص شده در قرارداد تخلیه شود و کانتینر زودتر عودت داده شود، شرکت کشتیرانی به صاحب کالا یا تاجر پاداشی پرداخت میکند.
به بیان ساده، دموراژ جریمهی تأخیر است، ولی دیسپچ پاداش سرعت در تخلیه و تحویل کانتینر است.
چرا دموراژ بوجود میآید؟
عوامل متعددی در ایجاد هزینه دموراژ تاثیر میگذارند که متداولترین آنها عبارتاند از:
- ایجاد اختلاف بین تاجر و شرکت کشتیرانی
- مشکلات مالی تاجر حین ترخیص کالا از گمرک
- عدم آگاهی صاحب کالا از هزینهها
- عدم دریافت به موقع اسناد مربوط به ترخیص
- توقف بیش از حد کشتی به دلیل بازرسیهای پلیس
چگونه میتوان از به وجود آمدن دموراژ جلوگیری کرد؟
در زیر به عنوان راه حل چند نکته را بیان میکنیم:
- استفاده از شرکتهای ترخیصکار در صورت نداشتن تجربه برای سرعت بخشیدن به کار و دوری از هزینههای اضافی
- تخصیص زمان بیشتر به صورت رایگان برای تهیه مدارک ترخیص هنگام عقد قرارداد
- دریافت نمونه محصول قبل از سفارش اصلی خرید
- انتخاب مسیر و بندر مناسب با توجه به شرایط فروش محصول و محل تحویل بار
- استفاده از شرکتهای باربری حرفهای برای جلوگیری از آسیب دیدن کالا و رسیدن به موقع آن برای تخلیه بار
- استفاده از باربریهایی که برای حمل کانتینر در قرارداد خود مدت زمان فری تایم بالاتری دارند.
- خواندن با دقت بندهای موجود در بارنامه برای جلوگیری از اشتباه
- انجام مراحل ترخیص کالا قبل از رسیدن بار به مقصد برای اتلاف وقت کمتر
- تسریع امور و عودت کانتینر در اولین فرصت
- اطمینان از رسیدن کانتینر و ثبت شدن تاریخ دقیق تحویل آن به مبدا
همان طور که گفته شد، دموراژ گاهی اجتنابناپذیر است اما اگر شما آن را مدیریت نکنید، کار به جایی میرسد که هزینه دموراژ از کالای خریداری شدۀ شما بیشتر میشود.
در این زمان هیچ صرفه اقتصادی برای ترخیص کالای شما وجود ندارد و شما مجبور میشوید از ترخیص کالای خود منصرف شده و در همان مکان کالا را رها کنید.
هزینهها در دموراژ
هزینه دموراژ کانتینرها بسته به نوع کانتینر، خط کشتیرانی و حتی بندر مبدا و مقصد متفاوت است، اما تعرفه دموراژ در ایران معمولاً در بازههای مشخصی قرار میگیرد. در جدول زیر هزینه دموراژ در سال 1404 به تفکیک نوع کانتینر لیست شده است:
| نوع کانتینر | سایز | دموراژ روزانه |
|---|---|---|
| خشک (DC/HC) | ۲۰ فوت | ۲ تا ۶ دلار (۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان) |
| خشک (DC/HC) | ۴۰ فوت | ۴ تا ۱۲ دلار (۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان) |
| یخچالی (Reefer) | ۲۰ فوت | ۲۰ تا ۳۰ دلار |
| یخچالی (Reefer) | ۴۰ فوت | ۳۰ تا ۵۰ دلار |
چه زمانی دموراژ محاسبه نمیشود؟
در برخی مواقع، واردکننده یا صادر کننده ملزم به پرداخت دموراژ نیست. این مواقع شامل موارد زیر هستند:
Weather working day of 24 consecutive hours : اگر حین تخلیه بار در روز کاری، وضعیت آب و هوا مناسب نباشد، نیازی به پرداخت دموراژ نیست.
hex and shex : روزهای تعطیل در مدت زمان محاسبه دموراژ حساب نمیشوند.
If uses actual time used to count: در صورت استفاده از کانتینر در روزهای تعطیل، تنها بخشی از روز در دموراژ محاسبه خواهند شد.
جمعبندی
در این بخش از مجله راهکار تجارت پایا به معرفی کامل دموراژ، هزینه دموراژ و تفاوت آن با دیتنشن پرداختیم. دموراژ درواقع هزینهای است که تاجر باید در صورت تاخیر در تحویل کانتینر به شرکت حملونقل بپردازد. البته نکاتی وجود دارد که با رعایت آن دیگر نیازی به پرداخت دموراژ نخواهد بود که در این مطلب به آنها پرداختیم. اگر سوالی در این زمینه دارید، آن را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
۱- دموراژ به انگلیسی چیست؟
دموراژ به انگلیسی Demurrage است و به معنی جریمه نگهداری بیش از مهلت مجاز کانتینر یا کشتی میباشد.
۲- تعرفه دموراژ چند است؟
ثابت نیست و بسته به نوع کانتینر و خط کشتیرانی متغیر است؛ در ایران معمولاً بین ۲ تا ۱۲ دلار برای کانتینر خشک و ۲۰ تا ۵۰ دلار برای کانتینر یخچالی در روز است.
۳- منظور از دموراژ کشتی چیست؟
هزینهای است که وقتی کشتی بیش از زمان مقرر برای بارگیری یا تخلیه در بندر بماند، به مالک کشتی پرداخت میشود.
