بیمه نامه صادراتی؛ ابزاری برای مدیریت ریسک صادرات در تجارت جهانی

منظور از بیمه نامه صادراتی چیست؟

بیمه نامه صادراتی نوعی بیمه حمل و نقل بین المللی و قرارداد حقوقی است که توسط شرکت بیمه صادر می‌شود. این نوع بیمه علاوه‌بر کاهش دادن ریسک خطراتی که یک محموله را تهدید می‌کند؛ کنترل بیشتری به صادر کننده کالا برای محافظت از بار خود می‌دهد. بیمه صادراتی از بار در برابر خطرات مختلفی که در فرآیند صادرات کالا ممکن است به وجود بیاید محافظت می‌کند. این بیمه با توجه به نوع کالا، شرایط صادرات و مسیر حمل‌ونقل انتخابی انواع مختلفی دارد.

بیمه نامه صادارتی کالا تضمین مالی و پوشش بیمه‌ای برای ریسک‌های مرتبط با صادارات کالا را به وجود می‌آورد که برخی از این پوشش‌ها عبارتند از:

1. پوشش ریسک تجاری
2. پوشش ریسک سیاسی
3. پوشش ریسک اعتباری
4. پوشش ریسک حمل‌ونقل کالا

انواع مختلف بیمه نامه صادارتی با توجه به پوشش دادن ریسک‌های موجود طبقه‌بندی شده و متقاضی بیمه‌نامه با توجه به شرایط و نیاز خود می‌تواند یکی از آن‌ها را انتخاب کند.

در بیمه نامه صادراتی اصطلاحاتی مانند ذی‌نفع، بیمه‌گر، بیمه‌گزار و فرانشیز استفاده می‌شود که آشنایی با آن‌ها باعث بهبود روند کلی تجارت می‌شود. ذی‌نفع (Beneficiary) در بیمه صادارتی کالا فرد یا نهادی است که در صورت وقوع حادثه‌ای که تحت پوشش بیمه قرار دارد مستحق دریافت خسارت می‌شود. صادر کننده کالا، خریداران و شرکای تجاری هم می‌توانند ذی‌نفع فرعی باشند. بیمه‌گر و بیمه‌گزار دو طرف قرارداد انواع بیمه نامه صادارتی محسوب می‌شوند. و فرانشیز (Deductible) هم میزان خسارتی است در صورت وقوع حادثه بیمه‌گزار مبلغ یا درصدی از رقم خسارت را متحمل می‌شود. مشورت با کارشناس‌های باتجربه راهکار تجارت پایا در زمینه صادرات کالا و انواع بیمه نامه به تجار و بازرگانان کمک می‌کند تجارت ایمن‌تری داشته باشند.

آشنایی با انواع بیمه نامه صادراتی

بیمه‌نامه صادراتی به تجار و بازرگانان کمک می‌کند تا خطراتی مانند پرداخت در مطالبات، خسارت‌های مالی، تغییرات سیاسی، قوانین و مقررات صادراتی، خسارت‌های ناشی از حمل‌ونقل کالا و هر گونه ریسک مربوط به تجارت جهانی را مدیریت کنند.

انواع بیمه باربری صادراتی به صورت اختصاصی برای هر محموله با توجه به نوع کالا، شرایط صادرات، مبدا یا مقصد تجارت و خطرات پیش‌رو برای محموله تنظیم می‌شود. متداول‌ترین انواع بیمه نامه صادارتی را در ادامه مشاهده خواهید کرد:

1. بیمه ارز
2. بیمه دریایی
3. بیمه اعتبار تجاری
4. بیمه اعتبار صادارتی
5. بیمه ریسک سیاسی
6. بیمه مسئولیت محصول

انتخاب از بین انواع مختلف بیمه صادرات با توجه به شرایط و محدودیت‌های موجود در واردات و صادارت کالاها ممکن است کمی سردرگم کننده باشد. به همین دلیل قبل از تهیه بیمه‌نامه صادراتی توصیه می‌شود که از مشاوران حرفه‌ای و دقیق در این زمینه مشورت گرفته شود.

۱. بیمه اعتباری چیست؟

بیمه اعتباری یا بیمه اعتبار تجاری در بیمه صادارت کالا نوعی بیمه‌نامه است که به فروشندگان کمک می‌کند تا ریسک عدم پرداخت (تاخیر در پرداخت) مطالبات خود را در ارتباط با خریداران خارجی مدیریت کنند. این نوع بیمه‌نامه در دو طرح به خریداران ارائه می‌شود:

1. بیمه اعتباری یکجا
2. بیمه اعتباری انتخابی

عدم پرداخت به موقع در مبادلات تجاری می‌تواند باعث ضرر و زیان تجار و بازرگانان شود. به همین دلیل پوشش بیمه نامه اعتباری صادرات به گونه‌ای است که در صورت تاخیر در پرداخت‌ها به جبران مبالغ می‌پردازد.

۲. بیمه ریسک سیاسی چیست؟

بیمه ریسک سیاسی در بیمه صادراتی به خریداران کمک می‌کند تا ریسک‌های سیاسی مرتبط با فعالیت خود را مدیریت کنند. این بیمه نامه توانایی پوشش دادن تغییرات سیاسی و انواع تحریم‌ها را دارد.

ریسک‌های سیاسی با ایجاد کردن فضای عدم قطعیت به‌طور مستقیم روی فعالیت شرکت‌های بازرگانی تاثیر می‌گذارند. در همین راستا خرید بیمه ریسک سیاسی صادراتی باعث می‌شود که پوشش مالی و حفاظتی لازم برای جبران خسارت‌ها انجام شود.

۳. بیمه ارز صادراتی چیست؟

بیمه ارز صادراتی از فعالیت‌های تجار و بازرگانان در برابر تغییرات ناگهانی نرخ ارز در فعالیت‌های صادارتی محافظت می‌کند. انواع پوشش‌هایی که بیمه ارزی برای جبران خسارت ناشی از تغییرات ارزی در فرآیند صادرات کالا به وجود می‌آورند به شرح زیر است:

1. ریسک نرخ ارز
2. ریسک عدم پرداخت
3. ریسک تبدیل ارز

با خرید بیمه ارز خریدار می‌تواند تضمینی مالی در برابر ریسک‌های ارزی داشته باشد که در صورت وقوع حادثه خسارت‌های وارده جبران خواهد شد.

بیمه صادراتی چه حوادثی را پوشش می‌دهد؟

انواع بیمه صادارتی پوششی در برابر حوادث مختلفی که ممکن است در طول فرآیند صادرات یک کالا به وجود بیاید ایجاد می‌کند. بیمه نامه صادراتی ابزار مهمی در تجارت جهانی است که با توجه به انواع مختلف آن میزان پوشش متفاوتی برای هر محموله فراهم می‌شود. برخی از رایج‌ترین خطرات و حوادثی که بیمه باربری صادراتی آن را پوشش می‌دهد عبارتند از:

• خسارت‌های ناشی از عملکرد نادرست محصول
• خسارت‌های ناشی از عدم پرداخت مبالغ به صادرکنندگان
• خسارت‌های ناشی از خرابی و آسیب دیدگی تجهیزات و ماشین‌آلات
• خسارت‌های ناشی از ریسک حمل‌و‌نقل (شامل سرقت، آتش‌سوزی، تصادف، آسیب در بارگیری و یا تخلیه)

پوشش دقیق هر بیمه‌نامه با توجه به جزئیات آن و شرایط و محدودیت‌ها ممکن است متفاوت باشد و در شرایط خاص بعضی از خطرات را پوشش ندهد. به همین دلیل مشاوره با شرکت بیمه و کارشناس‌های بازرگانی قبل از تنظیم بیمه‌نامه صادرات اهمیت زیادی دارد.

استثناهای بیمه باربری صادارتی

بیمه نامه صادارتی بیشتر کالاها و خطراتی که ممکن است در فرآیند صادرات به وجود بیاید را پوشش می‌دهد با این وجود مواردی وجود دارد که تحت پوش این نوع بیمه قرار نمی‌گیرد. با توجه به شرکت بیمه و شرایط تنظیم بیمه‌نامه ممکن است برخی کالاها و خدمات در بیمه صادارت پوشش کاملی نداشته باشند که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1. کالا یا خدماتی که با قوانین صادرات کشور همسو نباشند.
2. کالاهایی که صادرات آن‌ها به دلیل تحریم‌ها ممنوع اعلام شده است.
3. برخی از کالاهای باارزش مانند طلا یا نقره به پوشش بیمه‌ای اضافی احتیاج دارند.
4. کالا یا خدماتی که به لحاظ محیط زیستی یا به خطر انداختن سلامت افراد ممنوع هستند.

همچنین مواد منفجره، مواد شیمایی، سلاح‌ها، مواد سمی و مواد قابل اشتعال از جمله مواردی هستند که تحت پوشش بیمه صادارتی قرار نمی‌گیرند. به همین دلیل بهتر است که قبل از هر گونه تصمیم‌گیری برای صادرات کالا در مورد موارد ممنوعه با کارشناس بازرگانی باتجربه مشورت شود.

صدور بیمه صادراتی چگونه است؟

صدور بیمه صادراتی فرآیند ساده‌ای است اما مراحل مختلفی دارد و از طریق شرکت‌های بیمه انجام و معمولا به نام بیمه‌کننده صادر می‌شود. مراحل صدور بیمه صادارت با جستجو شرکت بیمه مناسب آغاز شده و با انجام مراحل زیر به پایان می‌رسد:

1. انتخاب شرکت بیمه
2. ارزیابی ریسک صادراتی توسط بیمه‌گر
3. درخواست بیمه صادارت و تکمیل فرم‌ها
4. بررسی و انتخاب نوع پوشش بیمه صادارتی
5. صدور قرارداد بیمه بین بیمه‌گر و بیمه‌گزار
6. پرداخت حق بیمه و صدور بیمه نامه صادارت

نوع کالای صادراتی، کشور مقصد، ملاحضات سیاسی و سابقه بازرگانان در صدور بیمه نامه صادارت نقش دارد. شرکت بیمه‌گر برای صدور بیمه‌نامه به جزئیات زیادی شامل اطلاعات محصول یا خدمات، وضعیت خریداران و شرایط مالی تجار و بازرگانان احتیاج دارند. پس از دریافت اطلاعت لازم و ارزیابی ریسک‌های مربوطه پوشش مورد نیاز انتخاب می‌شود و صدور بیمه‌نامه به مراحل انتهایی خود می‌رسد.

مدارک لازم برای صدور بیمه صادراتی

برای صدور بیمه‌ نامه صادراتی متقاضی مدارک لازم را به همراه فاکتورها و قراردادهای لازم به بیمه‌گر ارائه می‌کند. مدارک مورد نیاز برای صدور بیمه صادرات با توجه به شرکت بیمه و نوع بیمه درخواستی ممکن است کمی متفاوت باشد با این وجود مدارک کلی برای صدور بیمه صادارتی به شرح زیر است:

توصیه می‌شود قبل از اقدام به صدور بیمه نامه صادراتی با شرکت بیمه تماس گرفته تا از لیست دقیق مدارک مورد نیاز برای صدور بیمه‌نامه اطلاع حاصل شود.

نحوه درخواست خسارت به وسیله بیمه باربری صادراتی

در صورت وقوع هر گونه خسارت برای محموله صادراتی نیاز به جبران از طرف شرکت بیمه وجود دارد. مراحل زیر برای درخواست خسارت از شرکت بیمه انجام می‌شود:

1. اطلاع‌رسانی جزئیات حادثه (تاریخ، زمان و محل وقوع خسارت)
2. درخواست و تکمیل فرم خسارت
3. ارائه مدارک لازم و معتبر
4. بررسی و ارزیابی توسط شرکت بیمه
5. تعیین و پرداخت خسارت

پس از ارائه مدارک به شرکت بیمه بازرگانان منتظر پاسخ می‌مانند؛ در این مرحله ممکن است مدارک بیشتری توسط شرکت بیمه درخواست شود. پس از تایید صحت خسارت و بررسی مدارک موجود مراحل پرداخت خسارت آغاز می‌شود.

مدارک لازم برای درخواست خسارت در بیمه صادراتی

مدارک مورد نیاز برای دریافت بیمه صادراتی با توجه به نوع بیمه و شرکت بیمه‌کننده ممکن است کمی متفاوت باشد. با این وجود لیست کلی مدارکی که بازرگان برای دریافت خسارت خود به آن‌ها نیاز دارند در جدول زیر قابل مشاهده است.

با توجه به نوع حادثه برخی از اسناد قانونی مانند مجوزهای بین‌المللی و گواهی‌های تایید شده احتیاج است. همچنین ممکن است بیمه‌گر درخواست مدارک اضافی برای بعضی شرایط داشته باشد. بهتر است برای دریافت لیست کامل مدارک مورد نیاز در هنگام بروز آسیب به محموله با شرکت بیمه تماس گرفته شود.

جمع‌بندی در مورد بیمه نامه صادراتی کالا

بیمه نامه صادراتی یکی از راه‌هایی است که تجار و بازرگانان با استفاده از آن می‌توانند ریسک‌های مربوط به محموله خود را تا حد زیادی پایین بیاورند. شرکت‌های بازرگانی و تجار وظیفه دارند که تا زمانی که محصولات در دستان صاحبان خود  قرار بگیرد از آن‌ها محافظت کنند و بیمه صادراتی کالا یک ابزار مهم برای انجام این کار است. از دست دادن سرمایه عواقب سنگینی برای شرکت‌ها دارد به همین دلیل با خرید بیمه‌ صادراتی متقاضی می‌تواند از تضمین مالی و پوشش بیمه برای کاهش ریسک‌های مرتبط با صادرات در مواجه با مشکلات بهره‌مند شود. صدور بیمه باربری صادراتی ممکن است محدودیت‌های خاصی داشته باشد که البته شرایط قابل مذاکره آن‌ها به صدور بیمه‌نامه اختصاصی برای بازرگانان منجر می‌شود. مفاد قرارداد بیمه‌ای شامل سقف خسارت، محدودیت جغرافیایی و نرخ خودپردازش همگی قبل از صدور بیمه‌نامه قابل تغییر و توافق هستند. بیمه نامه صادراتی امکانات و تضمین‌های لازم را به خریدار می‌دهد اما ممکن است برخی از شرایط خاص را پوشش ندهد. به همین دلیل مشورت با کارشناسان دلسوز و باتجربه راهکار تجارت پایا می‌تواند بسیار مفید باشد.

پرتکرارترین پرسش‌ها در مورد بیمه صادراتی

• مدت زمان اعتبار بیمه نامه صادراتی چقدر است؟

مدت اعتبار بیمه نامه‌های صادراتی با توجه به حجم و نوع بار متفاوت است و بهتر است از کارگزار بیمه در این رابطه سوال شود. با این وجود بیشتر بیمه‌نامه‌های صادر شده اعتبار ۱ الی ۶ ماهه دارند.

• حق بیمه برای صدور بیمه نامه صادراتی چه میزان است؟

برای فعال شدن حق بیمه صادراتی به پرداخت حق بیمه احتیاج است که معمولا براساس ارزش بار و نوع پوشش انتخابی تعیین می‌شود.

• چگونه بیمه نامه صادراتی تمدید می‌شود؟

برای تمدید بیمه نامه صادراتی لازم است با شرکت بیمه تماس گرفته شود تا اطلاعات لازم برای تمدید بیمه‌نامه به دست بیاید.

• تفاوت بین بیمه صادراتی و بیمه حمل و نقل بین المللی چیست ؟

بیمه صادراتی برای محافظت از کالاها و خدمت صادر شده خریداری می‌شوند در حالی که بیمه حمل بین‌المللی برای محافظت از کالاها در مسیر انتقال از کشور به کشوری دیگر صادر شده‌اند.

• یا بیمه نامه صادراتی برای تمام کالاها و خدمات قابل ارائه است؟

بیمه نامه صادراتی بیشتر کالاها و خدمات را پوشش می‌دهد اما برخی کالاها به دلیل قوانین تحریمی یا محدودیت‌های دیگر تحت پوشش بیمه صادراتی قرار نمی‌گیرند.

• چه نوع پوشش‌هایی در بیمه نامه صادراتی وجود دارد؟

بیمه صادراتی آسیب‌های ناشی از خطرات مختلف مانند اعتبارات اسنادی، خطرات سیاسی و تحریم‌ها و خسارت‌های ناشی از آسیب به محموله صادراتی می‌شود.