اصطلاحات بازرگانی و گمرکی

آگاهی و تسلط بر اصطلاحات گمرکی و بازرگانی، بر هر تاجر و بازرگانی ضروری است؛ چرا که بازرگانان بدون اطلاع از این اصطلاحات، حین انجام تشریفات و امور گمرکی با مشکلاتی مواجه خواهند شد. بنابراین به افراد فعال در زمینه تجارت بین‌الملل توصیه می‌‌شود که بر اصطلاحات بازرگانی مسلط شده و همچنین معادل انگلیسی هر یک را نیز فرا بگیرند. در این بخش از مجله راهکار تجارت پایا، مهمترین اصطلاحات بازرگانی و گمرکی در تجارت بین‌المللی را نام برده، مفاهیم و معادل انگلیسی هر یک را نیز عنوان کرده‌ایم. در ادامه با ما همراه باشید.

انگلیسی اصطلاحات گمرکی	اصطلاحات گمرکی	ردیف
Hs code harmonized system	تعرفه گمرکی	۱
WCO	سازمان جهانی گمرک	۲
Customs duties	حقوق گمرکی	۳
Import duties	حقوق ورودی	۴
Proforma invoice	پروفرما اینویس	۵
Bill of lading	بارنامه	۶
TIR carnet	دفترچه کارنه تیر	۷
On board B/L	بارنامه آن بورد	۸
On deck B/L	بارنامه آن دک	۹
container	کانتینر	۱۰
containerization	کانتینراسیون	۱۱
demurrage	دموراژ	۱۲
dispatch	دیسپچ	۱۳
Strip	استریپ	۱۴
cottage	کوتاژ	۱۵
permit	پته گمرکی	۱۶
Customs formalities	تشریفات گمرکی	۱۷
Landing craft	لندینگ کرافت	۱۸
barge	دوبه	۱۹
incoterms	اینکوترمز	۲۰
Declaration	اظهارنامه گمرکی	۲۱
Abandoned goods	کالای متروکه	۲۲
Cross stuffing	کراس استافینگ	۲۳
Trans-ship	ترانشیپ	۲۴
Shipping insurance	بیمه حمل و نقل بار	۲۵
Business card	کارت بازرگانی	۲۶
carrier	کریر	۲۷
forwarder	فورواردر	۲۸
cabotage	کاپوتاژ	۲۹
charter	چارتر	۳۰

تعرفه گمرکی (Hs code harmonized system) چیست؟

تعرفۀ گمرکی یکی از اصطلاحات بازرگانی است. در واقع یک کد هشت رقمی است که جهت شناسایی کالا استفاده می‌شود. چهار رقم ابتدایی این کد تقریبا در کل جهان ثابت است.

سازمان جهانی گمرک (Wco) چیست؟

Wco سازمانی بین‌المللی است که در کشور بلژیک بنیادگذاری شده و یکی از فعالیت‌های آن رده‌بندی و ارزش‌گذاری کالاست. این سازمان با نام سازمان جهانی گمرک شناخته شده است. wco از سامانه هماهنگ شده کالا HS (تعرفه گمرکی) پشتیبانی می‌کند.

لازم به ذکر است تمامی کشورهایی که تابع سازمان هستند از سیستم تعرفه هماهنگ شده کالا HS بهره میبرند.

حقوق گمرکی (Customs Duties) چیست؟

 همه کالاها زمانی که وارد کشور می‌شوند لازم است تا درصدی از ارزش کل خود را به عنوان حقوق گمرکی به گمرک بپردازند. این عدد در کل جهان ۴ درصد است. تمام دولت‌ها در عوض واردات یک کالا مبلغی را از صاحب کالا دریافت می‌کنند.

حقوق ورودی (import duties) چیست؟

حقوق ورودی یکی دیگر از اصطلاحات بازرگانی محسوب می‌شود. کالاهای وارداتی نیازمند پرداخت مبلغی دیگر به گمرک تحت عنوان حقوق ورودی هستند. حقوق ورودی یکی از منابع اصلی دولت برای کسب درآمد از واردات است. حقوق ورودی در کل دنیا از قوانین اصلی واردات به شمار می‌رود اما احتمال دارد که برخی تبصره‌های آن با کشورهای دیگر متفاوت باشد. در تعریفی دیگر می‌توان گفت که حقوق ورودی در حقیقت همان عوارضی است که واردکننندگان کالا موظف‌اند آن را به دولت پرداخت کنند.

پروفرما اینویس (proforma invoice) چیست؟

پیش‌فاکتوری که قبل از هر گونه معامله مالی ما از تامین‌کننده می‌گیریم، پروفرما اینویس (یکی از اصطلاحات بازرگانی ) نام دارد. این پیش فاکتور دو کاربرد مهم خواهد داشت. نخست اینکه اطلاعات دقیقی در ارتباط با کالا و شرایط آن به ما می‌دهد و دوم اینکه به واسطه آن می‌توان از وزارت صمت مجوز دریافت کرد.

بارنامه (Bill of lading) چیست؟

بارنامه سندی است که نشان می‌دهد کالا از یک مبدا تعیین شده به مقصدی معین به وسیله حمل و نقلی که در قرارداد ذکر شده، در عوض مبلغ توافق شده برای حمل  کالا، ارسال می‌شود. در تعریفی دیگر بارنامه قراردادی است که بین فرستنده و مسئول انتقال کالا بسته می‌شود و فرستنده طبق مفاد این قرارداد کالایی را به مسئول تسلیم می‌نماید.

دفترچه کارنه تیر (TIR carnet) چیست ؟ 

در حمل و نقل جاده‌ای ممکن است که لازم باشد کالا از چند کشور مختلف گذر کند تا به مقصد نهایی خود برسد. در چنین شرایطی کالا به هر کشوری که برسد، قبل از ورود به کشور مورد نظر محتویات بار ابتدا چک شده تا مشخص شود شامل ممنوعیت میشود یا خیر؟ اگر تعداد کشورهای وجود در مسیر زیاد باشد، این پروسه بسیار وقتگیر شده و سبب تاخیر در تحویل بار خواهد شد. دفترچه کارنه تیر راه حل این مشکل است. دفترچه ی کارنه تیر در این زمان سبب می‌شود تا بار در هر کشور چک نشده و فقط یکبار مورد بررسی قرار بگیرد.

 بارنامه آن بورد (on board B/L) چیست ؟

در این شکل حمل و نقل کالای ارسال شده در قسمت خن کشتی باربری قرار می‌گیرد و دلیل این کار مطمئن شدن هر دو طرف برای سالم رسیدن کالا به مقصد است.

بارنامه آن دک (on deck B/L) چیست ؟ 

وقتی که در قسمت خن کشتی باربری جایی برای کالا نباشد، به ناچار کالا روی عرشه قرار خواهد گرفت. در این شیوه امنیت بار به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد و به همین دلیل بانک‌ها چنین حمل و نقلی را قبول نمی‌کنند.

FCL (full container load) چیست؟

FCL (یکی از اصطلاحات بازرگانی ) یک نوع کانتینر اختصاصی است. در این نوع کانتینر کل کالای موجود تنها متعلق به یک پروانه گمرکی است.

LCL ( less than container load) چیست؟

در این کانتینر فضای داخلی آن اشتراکی است. واردکنندگان کالا بسته به نوع و حجم بار ممکن است از این کانتینر استفاده کنند.

اصلی‌ترین تفاوت آن در اشتراکی بودن فضای آن است. فضای این کانتینر به چند پروانه گمرکی تعلق دارد.

کانتینر (container) چیست ؟

جعبه بزرگ فلزی است که جهت انتقال کالا در صادرات و واردات از آن بهره می‌برند. کانتینرها برای سهولت کار بیشتر در حمل و نقل‌های بین‌المللی استفاده می‌شوند.

کانتینراسیون (Containerization) چیست ؟

 کانتینراسیون نام یک فرآیند خاص متعلق به شکل چینش کالاها در کانتینر است. قرار دادن کالاها در کانتینر نیازمند این تکنینک خاص است که استفاده از آن صرفه‌جویی در هزینه، جابجایی با سرعت بالا و حمل راحت‌تر را به دنبال خواهد داشت. کانتینراسیون یکی از  اصطلاحات بازرگانی محسوب می‌شود.

دموراژ (Demurrage) چیست ؟

دموراژ جریمه دیرکرد عودت کانتینر میباشد. در فرآیند حمل و نقل تاخیر اجتناب‌ناپذیر است. یکی از هزینه‌هایی که برای جبران این تاخیر دریافت می‌شود، دموراژ نام دارد. کانتینری که کالای شما در آن قرار دارد، در حقیقت به صورت اجاره‌ای از طرف شرکت کشتیرانی در اختیار شما قرار گرفته است. در هنگام تخلیه کالا باید هزینه آن پرداخت شود.

دیسپچ (Dispatch) در بازرگانی

دیسپچ حالتی است که در آن کالا زودتر از زمان تعیین شده تخلیه می‌شود. در چنین حالتی بر طبق قرارداد از پیش منعقد شده به علت سرعت در حمل کالا مبلغی جهت پاداش به چارتر پرداخت خواهد شد. طول مدت این مبلغ از طریق متن قرارداد قابل محاسبه و استناد است.

استریپ (strip) در دموراژ

این روش برای صرفه‌جویی در هزینه‌های شما به هنگام تخلیه کالاست. برای استفاده از این روش کافی است در زمان خروج کالا از گمرک، هنگامی که کانتینر تخلیه شد، آن را عودت دهید. کالا نیز مستقیم از کانتینر خارج می‌شود و جهت خروج در کامیون قرار خواهد گرفت.

کوتاژ (cottage) دقیقا به چه معناست؟

کوتاژ در ابتدای مراحل ترخیص و هنگامی که اسناد لازم را از شرکت کشتیرانی گرفتیم، دریافت خواهیم کرد. در اینجا فرم اظهارنامه کالا شما توسط سیستم EPL قفل میشود. البته در صورتی که کالای شما در سیستم مکانیزه گمرک اظهار و ثبت شده باشد. همه کارمندان گمرک کالاها و محموله های مربوط به صادرات و واردات را با این نام می‌شناسند.

پته گمرکی (permit) به چه معناست؟

برخی کالاهای خاص می‌توانند تحت عنوان پتۀ گمرکی ترخیص شوند. کالاهایی که از نظر پارامترهای مشخصی مثل تعداد و ارزش، کالای تجاری محسوب نشوند و تنها مناسب موسسه‌های تحقیقاتی و کارخانه‌های تولیدی باشند. کالاهای مسافری بارنامه مخصوص به خود را دارند، این بارنامه (که دارای سقف مالی مشخص است) پته گمرکی نامیده می‌شود.

تشریفات گمرکی (customs formalities) چیست؟

امور اولیه فرایند ترخیص کالا از گمرک، تشریفات گمرکی نام دارد که یکی از اصطلاحات بازرگانی رایج نیز محسوب می‌شود.

لندینگ کرافت (Landing craft)  چیست؟

لندینگ کرافت یا ناوچه آبی خاکی، یک وسیله حمل و نقل دریایی است. این وسیله در ابتدای ساخت خود تنها برای جابجایی نیروی نظامی کاربرد داشت. امروزه به غیر از کاربرد نظامی از این وسیله جهت جابجایی کانتینرها در صادرات و واردات نیز استفاده می‌شود.

دوبه (barge) چیست؟

دوبه وسیله حمل و نقل دریایی است که برای حمل کالاهای سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد. سطح دوبه کاملا مسطح است.

اینکوترمز (Incoterms) چیست؟

یکی از پرکاربردترین اصطلاحات بازرگانی اینکوترمز است. به طور خلاصه اینکوترمز قوانینی برای راحت‌تر شدن تجارت در سطح جهانی است. ممکن است به طور کلی قوانین تجاری در کشورها یکی باشد اما در جزییات آن اختلاف زیادی وجود داشته باشد. به همین دلیل بازرگانان در هنگام معاملات بین‌المللی دچار مشکل شده‌اند. اینکوترمز برای حل این مشکل ایجاد شد. چه خریدار چه فروشنده موظف هستند از اینکوترمز در معاملات خود پیروی کنند. اینکوترمز شامل اصطلاحاتی است که هزینه‌ها و مسئولیت‌ها را بین فروشنده و خریدار تعیین می‌کند تا اختلافی وجود نداشته باشد.

دامپینگ چیست؟

دامپینگ یعنی کالایی را ارزان‌تر از قیمت تمام شده آن به کشورهای دیگر بفروشیم یا صادر کنیم. این اصطلاح در بازار جهانی قیمت شکنی یا بازارشکنی نیز نامیده می‌شود.

اظهار نامه گمرکی (Declaration) چیست؟

اظهار نامه گمرکی در واقع سند معرفی کالای شما به گمرک است. چرا که گمرک هیچ اطلاعات خاصی درباره کالای شما ندارد. این سند باید قبل از هر اقدام خاصی به گمرک اظهار شود. در قدیم این اظهار به صورت مراجعه حضوری انجام می‌شد اما امروزه به صورت اینترنتی و از طریق سامانه EPL انجام می‌شود.

بیش بود بانکی چیست؟

اظهار کالا با قیمتی بالاتر از قیمت واقعی به منظور بهره بیشتر از ارز دولتی برای سود بیشتر، بیش بود بانکی نام دارد.

سامانه EPL چیست؟

(پنجره واحد تجارت فرامرزی) یک سامانه آنلاین است که در بستر وب ایجاد شده و هدف آن تسریع فرآیند ترخیص کالا و امور گمرکی در حیطه ی تجارت کالا است.

کالای متروکه (Abandoned goods) چه کالایی است؟

کالای متروکه به کالایی اطلاق میشود که صاحب کالا در زمان و مهلت قانونی برای ترخیص به گمرک مراجعه نکرده است. البته در بعضی از موارد به علت تاخیر در ارسال مدارک مربوطه یا عدم وجود مجوز های لازم ممکن است کالایی تبدیل به کالای متروکه شود.

کراس استافینگ (cross stuffing) چیست؟

یک روش حمل و نقل دریایی محصوب می‌شود. در کراس استافینگ گاهی محمولۀ داخل یک کانتینر را با کانتینری دیگر عوض می‌کنند و یا خود کانتینر از یک کشتی به کشتی دیگر انتقال داده می‌شود. از این روش برای رها شدن از یک سری مشکلات در امور واردت و صادرات استفاده می‌شود.

ترانشیپ (Trans-ship) چیست؟

ترانسشیپ به معنای انتقال کالا از یک وسیله به وسیله دیگر است. از این روش حمل و نقل اغلب برای دور زدن تحریم‌هایی که بر کشور مقصد اعمال شده و همچنین کاهش هزینه‌های ارسال مستقیم کالا استفاده می‌شود.

بیمه حمل و نقل بار (Shipping insurance) چیست؟

در واقع همان بیمه خسارت است که برای کالا در نظر گرفته شده است. شرکت‌های بیمه در قبال دریافت حق بیمه موظف هستند در صورت بروز حوادث احتمالی هزینه ضرر و خسارت کالا را بپردازند.

کارت بازرگانی (business card) چیست؟

کارت بازرگانی یک شناسنامه تجاری است. فرد دارنده این کارت دارای وجهی قانونی و رسمی در تجارت است. این کارت قدمتی ۷۰ ساله در ایران دارد. دلیل به وجود آمدن آن نیز ساماندهی مراودات تجاری است. داشتن این کارت برای تمام فعالان حوزه تجارت لازم است. تجار، بازرگانان و غیره  بدون داشتن این کارت نمی‌توانند به فعالیت‌های تجاری – اقتصادی بپردازند.

کریر (carrier)

کریر اصطلاحی است که در صنعت حمل و نقل بین‌المللی به شرکت‌هایی گفته می‌شود که حمل و نقل کالا را بر عهده می‌گیرند.

فورواردر (forwarder)

فورواردر در واقع همان واسطه‌ها و رابط‌های بین خریدار و شرکت‌های حمل کننده کالا (کریر) هستند. فورواردر با تخصصی که در زمینه حمل و نقل کالا دارد، نحوه حمل ونقل کالا را برنامه‌ریزی می‌کند.

کاپوتاژ (cabotage)

کاپوتاژ یا کران بری، فرایندی است که در ان کالا از یک گمرک در کشور به گمرک دیگر در همان کشور انتقال داده می‌شود.

چارتر (charter)

چارتر به معنای اجاره تمام کشتی یا هواپیما برای حمل و نقل کالا است.

جمع‌بندی

اصطلاحات بازرگانی و گمرکی تنوع بالایی دارند اما ما در این بخش به ۴۵ اصطلاح مهم و پرکاربرد بازرگانی اشاره کردیم. تسلط بر اصطلاحات گمرکی برای موفقیت در تجارت و ارتباط با دیگر تاجران، به افراد فعال در زمینه تجارت و بازرگانی توصیه می‌شود. همچنین به منظور عملکرد بهتر و قوی‌تر تاجران در نحوه انعقاد قراردادها و ارتباطات خود، معادل انگلیسی هر یک از اصطلاحات نیز در این مقاله ذکر شده است. امیدواریم که این مقاله نیز برای شما مفید واقع شده باشد.