اصطلاحات بازرگانی و گمرکی

آگاهی و تسلط بر اصطلاحات گمرکی و بازرگانی، بر هر تاجر و بازرگانی ضروری است. چرا که بازرگانان بدون اطلاع از این اصطلاحات، حین انجام تشریفات و امور گمرکی با مشکلاتی مواجه خواهند شد. بنابراین به افراد فعال در زمینه تجارت بین الملل توصیه می‌‌شود که بر اصطلاحات بازرگانی مسلط شده و همچنین معادل انگلیسی هر یک را نیز فرا بگیرند. در این بخش از مجله راهکار تجارت پایا، مهمترین اصطلاحات بازرگانی و گمرکی در تجارت بین المللی را نام برده، مفاهیم و معادل انگلیسی هر یک را نیز عنوان کرده‌ایم. در ادامه با ما همراه باشید.

انگلیسی اصطلاحات گمرکی	اصطلاحات گمرکی	ردیف
Hs code harmonized system	تعرفه گمرکی	۱
WCO	سازمان جهانی گمرک	۲
Customs duties	حقوق گمرکی	۳
Import duties	حقوق ورودی	۴
Proforma invoice	پروفرما اینویس	۵
Bill of lading	بارنامه	۶
TIR carnet	دفترچه کارنه تیر	۷
On board B/L	بارنامه آن بورد	۸
On deck B/L	بارنامه آن دک	۹
container	کانتینر	۱۰
containerization	کانتینراسیون	۱۱
demurrage	دموراژ	۱۲
dispatch	دیسپچ	۱۳
Strip	استریپ	۱۴
cottage	کوتاژ	۱۵
permit	پته گمرکی	۱۶
Customs formalities	تشریفات گمرکی	۱۷
Landing craft	لندینگ کرافت	۱۸
barge	دوبه	۱۹
incoterms	اینکوترمز	۲۰
Declaration	اظهارنامه گمرکی	۲۱
Abandoned goods	کالای متروکه	۲۲
Cross stuffing	کراس استافینگ	۲۳
Trans-ship	ترانشیپ	۲۴
Shipping insurance	بیمه حمل و نقل بار	۲۵
Business card	کارت بازرگانی	۲۶
carrier	کریر	۲۷
forwarder	فورواردر	۲۸
cabotage	کاپوتاژ	۲۹
charter	چارتر	۳۰

تعرفه گمرکی (Hs codeharmonized system) چیست؟

تعرفه ی گمرکی یکی از اصطلاحات بازرگانی است. در واقع یک کد هشت رقمی میباشد که جهت شناسایی کالا استفاده میشود. چهار رقم ابتدایی این کد تقریبا در کل جهان ثابت میباشد.

سازمان جهانی گمرک (Wco) چیست؟

Wco سازمانی بین المللی است که در کشور بلژیک بنیاد گذاری شده و یکی از فعالیت های آن رده بندی و ارزش گذاری کالاست. این سازمان با نام سازمان جهانی گمرک شناخته شده است. wco از سامانه هماهنگ شده کالا HS (تعرفه گمرکی) پشتیبانی میکند.

لازم به ذکر است تمامی کشور هایی که تابع سازمان هستند از سیستم تعرفه هماهنگ شده کالا HS بهره میبرند.

حقوق گمرکی (Customs Duties) چیست؟

 همه کالاها زمانی که وارد کشور میشوند لازم است تا درصدی از ارزش کل خود را به عنوان حقوق گمرکی به گمرک بپردازند. این عدد در کل جهان ۴ درصد میباشد. تمام دولت ها در عوض واردات یک کالا مبلغی را از صاحب کالا دریافت میکنند.

حقوق ورودی (import duties) چیست؟

حقوق ورودی یکی دیگر از اصطلاحات بازرگانی محسوب میشود. کالاهای وارداتی نیازمند پرداخت مبلغی دیگر به گمرک تحت عنوان حقوق ورودی هستند. حقوق ورودی یکی از منابع اصلی دولت برای کسب درآمد از واردات است. حقوق ورودی در کل دنیا از قوانین اصلی واردات به شمار میرود اما احتمال دارد که برخی تبصره های آن با کشور های دیگر متفاوت باشد. در تعریفی دیگر میتوان گفت که حقوق ورودی در حقیقت همان عوارضی است که واردکننندگان کالا موظف اند آن را به دولت پرداخت کنند.

پروفرما اینویس (proforma invoice) چیست؟

پیش فاکتوری که قبل از هر گونه معامله مالی ما از تامین کننده می گیریم، پروفرما اینویس (یکی از اصطلاحات بازرگانی ) نام دارد. این پیش فاکتور دو کاربرد مهم خواهد داشت. نخست اینکه اطلاعات دقیقی در ارتباط با کالا و شرایط آن به ما میدهد و دوم اینکه به واسطه آن میتوان از وزارت صمت مجوز دریافت کرد.

بارنامه (Bill of lading) چیست؟

بارنامه سندی است که نشان میدهد کالا از یک مبدا تعیین شده به مقصدی معین به وسیله حمل و نقلی که در قرارداد ذکر شده، در عوض مبلغ توافق شده برای حمل  کالا، ارسال میشود. در تعریفی دیگر بارنامه قراردادی است که بین فرستنده و مسئول انتقال کالا بسته می شود و فرستنده طبق مفاد این قرارداد کالایی را به مسئول تسلیم مینماید.

دفترچه کارنه تیر (TIR carnet) چیست ؟ 

در حمل و نقل جاده ای ممکن است که لازم باشد کالا از چند کشور مختلف گذر کند تا به مقصد نهایی خود برسد. در چنین شرایطی کالا به هر کشوری که برسد، قبل از ورود به کشور مورد نظر محتویات بار ابتدا چک شده تا مشخص شود شامل ممنوعیت میشود یا خیر؟ اگر تعداد کشور های وجود در مسیر  زیاد باشد این پروسه بسیار وقتگیر شده  و سبب تاخیر در تحویل بار خواهد شد. دفترچه کارنه تیر راه حل این مشکل است. دفترچه ی کارنه تیر در این زمان سبب میشود تا بار در هر کشور چک نشده و فقط یکبار مورد بررسی قرار بگیرد.

 بارنامه آن بورد (on board B/L) چیست ؟

در این شکل حمل و نقل کالای ارسال در قسمت خن کشتی باربری قرار میگیرد و دلیل این کار مطمئن شدن هر دو طرف برای سالم رسیدن کالا به مقصد است.

بارنامه آن دک (on deck B/L) چیست ؟ 

وقتی که در قسمت خن کشتی باربری جایی برای کالا نباشد، به ناچار کالا روی عرشه قرار خواهد گرفت. در این شیوه امنیت بار به شکل قابل توجهی کاهش میابد و به همین دلیل بانک ها چنین حمل و نقلی را قبول نمیکنند.

FCL (full container load) چیست؟

FCL (یکی از اصطلاحات بازرگانی ) این نوع کانتینر ها اختصاصی هستند. در این نوع کانتینر کل کالای موجود در آن تنها متعلق به یک پروانه گمرکی است.

LCL ( less than container load) چیست؟

در این کانتینر فضای داخلی آن اشتراکی است. واردکنندگان کالا بسته به نوع و حجم بار ممکن است از این کانتیر استفاده کنند.

اصلی ترین تفاوت آن در اشتراکی بودن فضای آن است. فضای این کانتینر به چند پروانه گمرکی تعلق دارد.

کانتینر (container) چیست ؟

جعبه بزرگ فلزی است که جهت انتقال کالا در صادرات و واردات از آن بهره میبرند. کانتینر ها برای سهولت کار بیشتر در حمل و نقل های بین المللی استفاده میشوند

کانتینراسیون (Containerization) چیست ؟

 کانتینراسیون نام یک فرایند خاص متعلق به شکل چینش کالاها در کانتینر است. قرار دادن کالاها در کانتینر نیازمند این تکنینک خاص می باشد که استفاده از آن صرفه جویی در هزینه، جابجایی با سرعت بالا و حمل راحت تر را به دنبال خواهد داشت. کانتینراسیون یکی از  اصطلاحات بازرگانی محسوب میشود.

دموراژ (Demurrage) چیست ؟

دموراژ جریمه دیرکرد عودت کانتینر میباشد. در فرایند حمل و نقل تاخیر اجتناب ناپذیر است. یکی از هزینه هایی که برای جبران این تاخیر دریافت میشود، دموراژ نام دارد. کانتینری که کالا شما در آن قرار دارد در حقیقت به صورت اجاره ای از طرف شرکت کشتیرانی در اختیار شما قرار گرفته است. در هنگام تخلیه کالا باید هزینه آن پرداخت شود.

دیسپچ (Dispatch) در بازرگانی

دیسپچ حالتی است که در آن کالا زودتر از زمان تعیین شده تخلیه میشود. در چنین حالتی بر طبق قرارداد از پیش منعقد شده به علت سرعت در حمل کالا مبلغی جهت پاداش به چارتر پرداخت خواهد شد. طول مدت این مبلغ از طریق متن قرارداد قابل محاسبه و استناد است.

استریپ (strip) در دموراژ

این روش برای صرفه جویی در هزینه های شما به هنگام تخلیه کالاست. برای استفاده از این روش کافی است در زمان خروج کالا از گمرک، در محوطه هنگامی که کانتینر تخلیه شد، آن را عودت دهید. کالا نیز مستقیم از کانتینر خارج میشود و جهت خروج در کامیون قرار خواهد گرفت.

کوتاژ (cottage) دقیقا به چه معناست؟

کوتاژ در ابتدای مراحل ترخیص و هنگامی که اسناد لازم را از شرکت کشتیرانی گرفتیم، دریافت خواهیم کرد. در اینجا فرم اظهارنامه کالا شما توسط سیستم EPL قفل میشود. البته در صورتی که کالای شما در سیستم مکانیزه گمرک اظهار و ثبت شده باشد. همه کارمندان گمرک کالاها و محموله های مربوط به صادرات و واردات را با این نام میشناسند.

پته گمرکی (permit) به چه معناست؟

برخی کالاهای خاص میتوانند تحت عنوان پته ی گمرکی ترخیص شوند. کالاهایی که از نظر پارامتر های مشخصی مثل تعداد و ارزش، کالای تجاری محسوب نشوند و تنها مناسب موسسه های تحقیقاتی و کارخانه های تولیدی باشند. کالاهای مسافری بارنامه مخصوص به خود را دارند، این بارنامه (که دارای سقف مالی مشخص است) پته گمرکی نامیده میشود.

تشریفات گمرکی (customs formalities) چیست؟

امور اولیه فرایند ترخیص کالا از گمرک، تشریفات گمرکی نام دارد که یکی از اصطلاحات بازرگانی رایج نیز محسوب میشود.

لندینگ کرافت (Landing craft)  چیست؟

لندینگ کرافت یا ناوچه آبی خاکی، یک وسیله حمل و نقل دریایی است. این وسیله در ابتدای ساخت خود تنها برای جابجایی نیروی نظامی کاربرد داشت. امروزه به غیر از کاربرد نظامی از این وسیله جهت جابجایی کانتینر ها در صادرات و واردات نیز استفاده میشود.

دوبه (barge) چیست؟

دوبه وسیله حمل و نقل دریایی است که برای حمل کالا های سنگین مورد استفاده قرار میگیرد. سطح دوبه کاملا مسطح است.

اینکوترمز (Incoterms) چیست؟

یکی از پرکاربردترین اصطلاحات بازرگانی اینکوترمز میباشد. به طور خلاصه اینکوترمز قوانینی برای راحت تر شدن تجارت در سطح جهانی است. ممکن است به طور کلی قوانین تجاری در کشور ها یکی باشد اما در جزییات آن اختلاف زیادی به چشم میخورد. به همین دلیل بازرگانان در هنگام معاملات بین المللی دچار مشکل شدند. اینکوترمز برای حل این مشکل به میدان آمد. چه خریدار چه فروشنده موظف هستند از اینکوترمز در معاملات خود پیروی کنند. اینکوترمز شامل اصطلاحاتی است که هزینه ها و مسئولیت ها را بین فروشنده و خریدار تعیین میکند تا اختلافی وجود نداشته باشد.

دامپینگ چیست؟

دامپینگ یعنی کالایی را ارزان تر از قیمت تمام شده آن به کشور های دیگر بفروشیم یا صادر کنیم. این اصطلاح در بازار جهانی قیمت شکنی یا بازارشکنی نیز نامیده میشود.

اظهار نامه گمرکی (Declaration) چیست؟

اظهار نامه گمرکی در واقع سند معرفی کالای شما به گمرک است.چرا که گمرک هیچ اطلاعات خاصی درباره کالای شما ندارد. این سند باید قبل از هر اقدام خاصی به گمرک اظهار شود. در قدیم این اظهار به صورت مراجعه حضوری انجام میشد اما امروزه به صورت اینترنتی و از طریق سامانه EPL انجام میشود.

بیش بود بانکی چیست؟

اظهار کالا با قیمتی بالاتر از قیمت واقعی به منظور بهره بیشتر از ارز دولتی برای سود بیشتر، بیش بود بانکی نام دارد.

سامانه EPL چیست؟

(پنجره واحد تجارت فرامرزی) یک سامانه آنلاین است که در بستر وب ایجاد شده و هدف آن تسریع فرایند ترخیص کالا و امور گمرکی در حیطه ی تجارت کالا می باشد.

کالای متروکه (Abandoned goods) چه کالایی است؟

کالای متروکه به کالایی اطلاق میشود که صاحب کالا در زمان و مهلت قانونی برای ترخیص به گمرک مراجعه نکرده است. البته در بعضی از موارد به علت تاخیر در ارسال مدارک مربوطه یا عدم وجود مجوز های لازم ممکن است کالایی تبدیل به کالای متروکه شود.

کراس استافینگ (cross stuffing) چیست؟

یک روش حمل و نقل دریایی محصوب میشود. در کراس استافینگ گاهی محموله ی داخل یک کانتینر را با کانتینری دیگر عوض میکنند و یا خود کانتینر از یک کشتی به کشتی دیگر انتقال داده میشود. از این روش برای رها شدن از یک سری مشکلات در امور واردت و صادرات استفاده میشود.

ترانشیپ (Trans-ship) چیست؟

ترانسشیپ به معنای انتقال کالا از یک وسیله به وسیله دیگر است. از این روش حمل و نقل اغلب برای دور زدن تحریم‌هایی که بر کشور مقصد اعمال شده و همچنین کاهش هزینه‌های ارسال مستقیم کالا استفاده می‌شود.

بیمه حمل و نقل بار (Shipping insurance) چیست؟

در واقع همان بیمه خسارت است که برای کالا در نظر گرفته شده است. شرکت های بیمه در قبال دریافت حق بیمه موظف هستند در صورت بروز حوادث احتمالی هزینه ضرر و خسارت کالا را بپردازند.

کارت بازرگانی (business card) چیست؟

کارت بازرگانی یک شناسنامه تجاری است. فرد دارنده این کارت دارای وجهی قانونی و رسمی در تجارت است. این کارت قدمتی ۷۰ ساله در ایران دارد. دلیل به وجود آمدن آن نیز ساماندهی مراودات تجاری میباشد. داشتن این کارت برای تمام فعالان حوزه تجارت لازم است. تجار، بازرگانان و …  بدون داشتن این کارت نمیتوانند به فعالیت های تجاری – اقتصادی بپردازند.

کریر (carrier)

کریر اصطلاحی است که در صنعت حمل و نقل بین المللی به شرکت هایی گفته می‌شود که حمل و نقل کالا را بر عهده می‌گیرند.

فورواردر (forwarder)

فورواردر در واقع همان واسطه‌ها و رابط‌های بین خریدار و شرکت‌های حمل کننده کالا (کریر) هستند. فورواردر با تخصصی که در زمینه حمل و نقل کالا دارد، نحوه حمل ونقل کالا را برنامه ریزی می‌کند.

کاپوتاژ (cabotage)

کاپوتاژ یا کران بری، فرایندی است که در ان کالا از یک گمرک در کشور به گمرک دیگر در همان کشور انتقال داده می‌شود.

چارتر (charter)

چارتر به معنای اجاره تمام کشتی یا هواپیما برای حمل و نقل کالا است.

جمع‌بندی

اصطلاحات بازرگانی و گمرکی تنوع بالایی دارند اما ما در این بخش به ۴۵ اصطلاح مهم و پرکاربرد بازرگانی اشاره کردیم. تسلط بر اصطلاحات گمرکی برای موفقیت در تجارت و ارتباط با دیگر تاجران، به افراد فعال در زمینه تجارت و بازرگانی توصیه می‌شود. همچنین به منظور عملکرد بهتر و قوی‌تر تاجران در نحوه انعقاد قراردادها و ارتباطات خود، معادل انگلیسی هر یک از اصطلاحات نیز در این مقاله ذکر شده است. امیدواریم که این مقاله نیز برای شما مفید واقع شده باشد.